პომიდვრის იმპორტის ზრდა საქართველოში: თურქეთზე დამოკიდებულება და ადგილობრივი წარმოების გამოწვევები

2025 წლის იანვარ–მაისის მონაცემები კიდევ ერთხელ ცხადყოფს, რომ საქართველო პომიდვრის ბაზარზე პრაქტიკულად სრულად არის დამოკიდებული იმპორტზე, რაც ქვეყნის სასურსათო სტაბილურობას ახალ გამოწვევებს უქმნის. „საქსტატის“ უახლესი მონაცემებით, მიმდინარე წლის პირველ 5 თვეში ქვეყანაში იმპორტირებული პომიდვრის რაოდენობამ 18 444 ტონა შეადგინა, ჯამური ღირებულება კი 13.139 მილიონ აშშ დოლარს აღწევს. ეს წინა წელთან შედარებით 13.5%-იანი ზრდაა იმპორტის ღირებულებაში, თუმცა რაოდენობრივად შესამჩნევი კლებაა: 2024 წლის ანალოგიურ პერიოდში საქართველოში 19 283 ტონა პომიდვრის იმპორტი განხორციელდა, თუმცა მაშინ ღირებულება მხოლოდ 11.574 მილიონი დოლარი იყო.

ამ განსხვავების მიზეზი მარტივია — 2025 წელს იმპორტირებული პომიდვრის საშუალო ფასი მნიშვნელოვნად გაიზარდა და 0.71 აშშ დოლარს შეადგენს კილოგრამზე (გადასახადების გარეშე), როცა ერთი წლის წინ იგივე მაჩვენებელი 0.6 დოლარი იყო. ასეთი ფასწარმოქმნა გლობალური ბაზრის ტენდენციების, რეგიონში არსებული კლიმატური პირობებისა და ლოგისტიკური რყევების შედეგია, რაც საბოლოოდ მომხმარებელზე ნეგატიურად აისახება.

დეტალურად თუ განვიხილავთ იმპორტის სტრუქტურას, ნათელია, რომ პომიდვრის 93%-ზე მეტი მეზობელი თურქეთიდან შემოდის — 17 180 ტონა და 12.248 მილიონი დოლარის მოცულობით. დანარჩენი ქვეყნები — აზერბაიჯანი, ირანი, ნიდერლანდები და ესპანეთი — მხოლოდ მცირე წილს ინარჩუნებენ ბაზარზე, რაც კიდევ უფრო ზრდის ერთ ქვეყანაზე დამოკიდებულების რისკებს. ამავდროულად, თურქეთში ბოლო წლებში სასოფლო–სამეურნეო ფასების მკვეთრი ზრდა და კლიმატური კატაკლიზმები გავლენას ახდენს როგორც იმპორტირებულ პროდუქციის ფასზე, ასევე საქართველოს ბაზრის სტაბილურობაზე.

ქვეყნის შიდა პროდუქციის მდგომარეობა კიდევ უფრო რთულია. 2025 წლის პირველ ხუთ თვეში საქართველომ მხოლოდ 293 ათასი დოლარის პომიდორი გაიტანა ექსპორტზე, რაც წინა წელთან შედარებით 34.5%-იანი კლებაა. ძირითადი საექსპორტო ბაზრები რჩება რუსეთი და სომხეთი, სადაც საერთო ჯამში ექსპორტირებული პომიდვრის რაოდენობა უმნიშვნელოა იმპორტის მასშტაბთან შედარებით. ასეთი დისბალანსი ასახავს ქართული სოფლის მეურნეობის კონკურენტუნარიანობის პრობლემას, რომლის გადაჭრა თანამედროვე ტექნოლოგიებსა და სახელმწიფო მხარდაჭერაზეა დამოკიდებული.

დღევანდელი მოცემულობა ნათლად აჩვენებს, რომ პომიდვრის ბაზარზე საქართველო კრიტიკულადაა დამოკიდებული გარე ფაქტორებზე და კონკრეტულად თურქულ იმპორტზე, მაშინ როდესაც შიდა წარმოება ვერ პასუხობს ბაზრის მოთხოვნებს. ეს რეალობა მხოლოდ ინფლაციური წნეხისა და ფასების ზრდის რისკს კი არ ზრდის, არამედ პოტენციურად საფრთხეს უქმნის ქვეყნის სასურსათო უსაფრთხოებასაც, განსაკუთრებით რეგიონული კრიზისების და კლიმატური რყევების ფონზე.

სტრატეგიულად, დღეს საქართველოს აგრო–სექტორისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ამოცანაა: წარმოების დივერსიფიკაცია, სათბურების განვითარება, სარწყავი ინფრასტრუქტურის განახლება და ადგილობრივი ფერმერების ფინანსური მხარდაჭერა, რათა ქვეყანამ შეძლოს პომიდვრის იმპორტის შემცირება და ბაზრის მდგრადობის უზრუნველყოფა.