პატარა ცვლილებები დიდი შედეგისთვის: მწვანე ბიძგები მდგრად კვებასა და საკვების ნარჩენების შემცირებაში

მდგრადი კვება და საკვების ნარჩენების შემცირება გარემოსდაცვითი სტრატეგიის მნიშვნელოვანი მიმართულებაა. მწვანე ბიძგები — ქცევის სტიმულირების მცირე, მაგრამ ეფექტური ინსტრუმენტები — შესაძლებლობას იძლევა, რომ ყოველდღიური გადაწყვეტილებები უფრო ეკომეგობრული გახდეს. უნივერსიტეტებში ისინი შეიძლება გამოჩნდეს ვეგეტარიანული კერძების შეთავაზების, ჯანსაღი პროდუქციის გამოკვეთის ან საკვების წინასწარ შეკვეთის სისტემის დანერგვის სახით, რაც ხელს უშლის ჭარბი მომზადებასა და ფლანგვის პროცესს.

საკვების წარმოება გლობალურად უზარმაზარ ზეწოლას ახდენს გარემოზე, ხოლო წარმოებული საკვების დაახლოებით მესამედი იკარგება. აქედან გამომდინარე, თითოეული შემცირებული ნარჩენი ხელს უწყობს კლიმატის დაცვასა და რესურსების უკეთ გამოყენებას. უნივერსიტეტები ამ პროცესისთვის განსაკუთრებულად ეფექტიანია — აქ იკვრება ახალგაზრდული და პროფესიული საზოგადოება, რომელსაც შეუძლია სტრუქტურული ცვლილებების სწრაფად მიღება და ქცევის ახალი ნორმების ჩამოყალიბება.

სამხრეთ კავკასიის მასშტაბით ჩატარებულმა კვლევამ (Green Nudges Implementation in South Caucasus Universities) ცხადყო, რომ საქართველოს უნივერსიტეტებში მდგრად კვებასა და საკვების ნარჩენების შემცირებაზე მიმართული მწვანე ბიძგები ჯერჯერობით სუსტად არის დანერგილი. მიუხედავად მცდელობებისა — მცენარეული მენიუს გაფართოება, ვეგეტარიანული კერძისთვის წახალისების მექანიზმები ან ადგილობრივი პროდუქტის ხელშეწყობა — ეს პრაქტიკა იშვიათია. არ გვხვდება ვიზუალური მინიშნებები, არ არის დანერგილი ნარჩენების კომპოსტირება ან ორგანიზებული საკვების გადაცემა.

მსგავს ბიძგების წარმატებული მაგალითები არსებობს მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში. მაგალითად, შვედეთის ლუნდის უნივერსიტეტში მენიუში კერძები ჩამოწერილია ნახშირბადის კვალი მიხედვით — რაც ავტომატურად ამცირებს ხორცის არჩევას. ნიდერლანდებში ვაგენინგენის უნივერსიტეტი ყოველ ოთხშაბათს მხოლოდ მცენარეულ კერძებს სთავაზობს სტუდენტებს. კოლუმბიის უნივერსიტეტში (აშშ) დანერგილია ჭარბი საკვების გადაცემა ადგილობრივ საკვებ ბანკებთან.

საქართველოშიც არსებობს საინტერესო ინიციატივები — ერთ-ერთმა უნივერსიტეტმა ვეგეტარიანულ კერძზე უფასო სასმელის შეთავაზებით წაახალისა ეკომეგობრული არჩევანი, ხოლო სხვაგან ყურადღება დაეთმო სეზონური პროდუქტის გამოკვეთას. თუმცა ეს ჯერ კიდევ ცალკეული მცდელობებია.

უნივერსიტეტებისთვის შესაძლებლობაა, რომ მცირე, დაბალბიუჯეტიანი ბიძგებით დაიწყონ: პროდუქტის განლაგების შეცვლა, ეკოეტიკეტების დამატება, საკვების შეუმჩნეველი გადამისამართება ნარჩენიდან მეორად გამოყენებამდე — ეს ყველაფერი ქმნის ცვლილებების ჯაჭვს. მწვანე ბიძგებით დაწყებული პატარა ცვლილებები შეიძლება იქცეს დიდ სისტემურ კულტურად, რომელიც მომავალ თაობაზე დიდხანს აისახება.

იხილეთ სრული კვლევა კავკასიის რეგიონის შესახებ აქ.