ნავთობის ფასების გლობალური გადატვირთვა და მისი გავლენა საქართველოზე

გლობალურ ენერგეტიკულ ბაზარზე მიმდინარე პროცესებმა მორიგი მკვეთრი კორექცია განიცადა — ნავთობის ფასები მნიშვნელოვნად შემცირდა და ამ ტენდენციამ უკვე საქართველოს ბაზარზეც მოახდინა გავლენა. ფასების კლება როგორც საერთაშორისო, ისე შიდა ბაზარზე ერთდროულად ფიქსირდება, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ გლობალური ფაქტორები კვლავაც მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს რეგიონალურ ეკონომიკებზე, განსაკუთრებით ისეთებზე, რომლებიც მაღალი ენერგოდამოკიდებულებით ხასიათდებიან.

ბოლო ვაჭრობის შედეგად, აშშ–ის WTI-ის ტიპის ნავთობი 7.41%-ით გაიაფდა და ბარელზე 61.99 დოლარი შეადგინა. პარალელურად, საერთაშორისო ბაზრის კიდევ ერთ მთავარ ინდიკატორად მიჩნეულ Brent-ის ტიპის ნავთობზე ფასმა 6.5%-იანი კლება განიცადა და 65.58 დოლარამდე დაიწია. ასეთი ვარდნა ძირითადად განპირობებულია გლობალურ ეკონომიკაში შენელებული ზრდით, ჩინეთისგან შემცირებული მოთხოვნითა და აშშ–ის ენერგეტიკული მარაგების მოულოდნელი ზრდით, რაც ბაზარს აფიქრებინებს, რომ მიწოდება მოთხოვნას აღემატება.

მსგავსი ცვლილებები უკვე ასახული ჩანს საქართველოს ბენზინგასამართ სადგურებზე. ბოლო კვირის განმავლობაში ბრენდული ბენზინგასამართი ქსელების ნაწილში საწვავის ფასი ეტაპობრივად შემცირდა 5-დან 10 თეთრამდე. ფასების კლება განსაკუთრებით შესამჩნევი გახდა მიმდინარე კვირაში, როდესაც უფრო მეტი ოპერატორი შეუერთდა ამ ტენდენციას. თუმცა, იმის გამო, რომ საქართველოში საწვავის ფასი დამოკიდებულია არაერთ ფაქტორზე — მათ შორის ტრანსპორტირების ხარჯებზე, ლარის კურსსა და საერთაშორისო შესყიდვების სტრატეგიებზე — ფასის კლება ჯერ კიდევ სიფრთხილით და არათანაბრად აისახება ბაზარზე.

უნდა აღინიშნოს, რომ გლობალურ ბაზრებზე ფასების შემცირების ძირითადი გამომწვევი ფაქტორებია არა მხოლოდ მიწოდება–მოთხოვნის ბალანსის რღვევა, არამედ გეოპოლიტიკური მოლოდინების ცვლილება და ეკონომიკური პერსპექტივების გადახედვა. მიმდინარე სიტუაციაში ქვეყნები, რომლებიც მაღალი იმპორტდამოკიდებულებით გამოირჩევიან — მათ შორის საქართველოც — შესაძლოა მოკლევადიან პერსპექტივაში ისარგებლონ შედარებით დაბალი ფასებით, რაც შეამცირებს ინფლაციურ წნეხს და პოზიტიურ გავლენას მოახდენს სამომხმარებლო ხარჯებზე.

თუმცა, ისტორიული გამოცდილება გვაჩვენებს, რომ ენერგორესურსების ფასები ძნელად პროგნოზირებადია და ამჟამინდელი ვარდნა შესაძლოა დროებითი აღმოჩნდეს. მაგალითად, ახლო აღმოსავლეთში ნებისმიერი გეოპოლიტიკური დაძაბულობა ან ძირითადი მწარმოებელი ქვეყნების გადაწყვეტილება მიწოდების შემცირების შესახებ, ფასებს მყისიერად ხელახლა ზრდის ტენდენციისკენ უბიძგებს.

გლობალურ ეკონომიკაში ასეთ ფონსთან შეგუება და პროგნოზირებადობის დეფიციტთან ადაპტირება უკვე იქცა სტრუქტურულ გამოწვევად. საქართველოსთვის კი, როგორც ენერგოდამოკიდებული ქვეყნისთვის, ყველაზე სწორი სტრატეგია იქნება ბაზრის დივერსიფიკაცია, ენერგოეფექტიანობის ამაღლება და რაც მთავარია, ენერგიის ალტერნატიული წყაროების, მათ შორის განახლებადი ენერგიის გამოყენების მასშტაბების ზრდა.

საბოლოოდ, ნავთობის ფასების შემცირება, თუნდაც დროებით, მომხმარებლისთვის სასიამოვნო განტვირთვად იქცევა და შესაძლოა ეკონომიკური აქტივობისთვის მცირე ბიძგიც გახდეს.