მსოფლიო სავაჭრო ტრენდები და საქართველოს ვაჭრობის ანალიზი

მსოფლიო სავაჭრო მონაცემები მუდმივად იცვლება, რაც აუცილებელს ხდის მათი შესწავლის პროცესს, რათა უკეთ გავიგოთ როგორც გლობალური, ასევე ლოკალური ეკონომიკური პროცესები. საქართველოს ეკონომიკა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს მსოფლიო სავაჭრო ქსელში, განსაკუთრებით ბოლო წლებში.

2024 წლის იანვარ-სექტემბერში, საქონლით საგარეო ვაჭრობის ბრუნვამ საქართველოში 16.779 მილიარდი დოლარი შეადგინა, რაც წინა წლის შესაბამის მაჩვენებელზე 3.7%-ით მეტია (საქსტატი, 2024). ექსპორტმა ამ პერიოდში 4.786 მილიარდი დოლარი შეადგინა, რაც 4.1%-ით ზრდაა წინა წელთან შედარებით, ხოლო იმპორტი გაიზარდა 11.992 მილიარდ დოლარამდე, რაც 3.6%-იან ზრდას წარმოადგენს. უარყოფითმა სავაჭრო ბალანსმა 7.205 მილიარდი დოლარი შეადგინა, რაც საგარეო ვაჭრობის ბრუნვის 42.9%-ია.

საქართველოს ვაჭრობის ათი უმსხვილესი პარტნიორი ქვეყნის წილი მთლიან საგარეო ვაჭრობაში 69%-ს შეადგენს. ეს ქვეყნებია: თურქეთი ($2.3 მლრდ), რუსეთი ($1.8 მლრდ), აშშ ($1.4 მლრდ), ჩინეთი ($1.4 მლრდ), აზერბაიჯანი ($956.9 მლნ), გერმანია ($936.2 მლნ), ყირგიზეთი ($911.8 მლნ), ყაზახეთი ($684.6 მლნ), სომხეთი ($622.2 მლნ) და იაპონია ($393.9 მლნ) (საქსტატი, 2024).

სასაქონლო ჯგუფებიდან საექსპორტო ათეულში პირველი ადგილი დაიკავა მსუბუქმა ავტომობილებმა, რომელთა ექსპორტმაც 1.7 მილიარდი დოლარი შეადგინა (მთლიანი ექსპორტის 36.8%). მეორე ადგილზეა ფეროშენადნობები 227.1 მლნ დოლარით (4.7%), ხოლო მესამე ადგილზეა ყურძნის ნატურალური ღვინოები 214.5 მლნ დოლარით (4.5%) (საქსტატი, 2024).

ბოლო წლებში მსოფლიო სავაჭრო მონაცემები აჩვენებს, რომ ზოგიერთი ქვეყანა ზრდის ვაჭრობის ბრუნვას, ხოლო ზოგიერთი ქვეყანა განიცდის შემცირებას.

აშშ, ჩინეთი და გერმანია ლიდერობენ მსოფლიო ვაჭრობაში, მათი ექსპორტისა და იმპორტის მოცულობები მნიშვნელოვნად გაიზარდა ბოლო პერიოდში. ჩინეთის ვაჭრობის ზრდა დაკავშირებულია ტექნოლოგიური პროდუქციის ექსპორტთან და წარმოების მასშტაბის ზრდასთან. აშშ-ში ვაჭრობა გაიზარდა, განსაკუთრებით მომსახურების სექტორში, ხოლო გერმანია ინარჩუნებს სამრეწველო პროდუქციის ექსპორტში ზრდას.

მსოფლიოს უმსხვილესი ეკონომიკები, მათ შორის ჩინეთი, აშშ და ევროკავშირის ქვეყნები, აგრძელებენ ვაჭრობის ზრდას ციფრული მომსახურებებისა და ტექნოლოგიური პროდუქციის ექსპორტის მეშვეობით. თუმცა, ზოგიერთმა ქვეყანამ, როგორიცაა რუსეთი, განიცადა ვაჭრობის შემცირება საერთაშორისო სანქციებისა და გლობალური ეკონომიკური არასტაბილურობის გამო.

აზიის რეგიონში, ინდოეთმა და სამხრეთ კორეამ ასევე აჩვენეს ვაჭრობის მნიშვნელოვანი ზრდა, რაც გამოწვეულია ტექნოლოგიური პროდუქტებისა და საწარმოო აღჭურვილობის ექსპორტის ზრდით. ინდოეთი ვითარდება როგორც წარმოების ჰაბი, ხოლო სამხრეთ კორეა ინარჩუნებს ლიდერ პოზიციებს ტექნოლოგიებისა და ელექტრონიკის სფეროში.

მსოფლიო ვაჭრობა აწყდება გარკვეულ გამოწვევებს, როგორიცაა მიწოდების ჯაჭვების არასტაბილურობა, კლიმატის ცვლილებების გავლენა და გეოპოლიტიკური კონფლიქტები. პანდემიამ და რუსეთის-უკრაინის კონფლიქტმა გამოიწვია მიწოდების ჯაჭვების არასტაბილურობა, რაც აისახა ვაჭრობის შეზღუდვებსა და ფასების ზრდაში.

საქართველოს ვაჭრობა ზოგადად შეესაბამება მსოფლიო სავაჭრო ტენდენციებს, თუმცა არსებობს რამდენიმე გამოწვევა. მიწოდების ჯაჭვების დივერსიფიკაცია და ენერგეტიკის მწვანე ტრანზიცია საქართველოსთვისაც მნიშვნელოვანია. თურქეთი და ჩინეთი, როგორც საქართველოს უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორები, დიდ როლს თამაშობენ ქვეყნის ეკონომიკის განვითარებაში, განსაკუთრებით ენერგეტიკისა და ინდუსტრიული სექტორების მიმართულებით. საქართველოს სავაჭრო ბალანსის უარყოფითი მაჩვენებელი მიუთითებს იმაზე, რომ ქვეყანა მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული იმპორტზე, განსაკუთრებით ენერგეტიკულ რესურსებზე.

საქართველოს საგარეო ვაჭრობის 2024 წლის იანვარ-სექტემბრის მონაცემები აჩვენებს, რომ საგარეო სავაჭრო ბრუნვა 3.7%-ით გაიზარდა, თუმცა უარყოფითი სავაჭრო ბალანსი კვლავ სერიოზულ გამოწვევად რჩება (საქსტატი, 2024).