ლუდის ინდუსტრია საქართველოში: ფასების ზრდა ზრდის შემოსავლებს, ხოლო მოგების მარჟა სტაბილურად დაბალია

საქართველოში ლუდის წარმოება თითქოს სტატიკურ ფაზაშია შესული: ბოლო წლებში მოცულობითი ზრდა მინიმალურია, თუმცა ღირებულებითი მაჩვენებლები მკვეთრად იზრდება. „თიბისი კაპიტალის“ უახლესი კვლევა ცხადყოფს, რომ ადგილობრივი ლუდის ბაზრის თითქმის ნახევარი – 47% – მხოლოდ ოთხ ძირითად კომპანიაზე მოდის, რომელთა შორის ლიდერობას კვლავ ინარჩუნებს კომპანია „ლომისი“, როგორც ლუდის, ისე უალკოჰოლო სასმელების მიმართულებით.

2024 წელს საქართველოში წარმოებული ლუდის მოცულობა მხოლოდ 1%-ით გაიზარდა და 127 მილიონ ლიტრს მიაღწია, მაშინ როცა 2023 წელს ეს მაჩვენებელი 126 მილიონი ლიტრი იყო. თუმცა ამ თითქმის სტაგნირებულ მოცულობას არ შეუშლია ხელი მთლიან სექტორში შემოსავლების ზრდისთვის. გასული 5 წლის განმავლობაში წარმოებული ლუდის ღირებულება დღგ–ისა და აქციზის ჩათვლით თითქმის გაორმაგდა: 2020 წელს ის შეადგენდა 180 მილიონ ლარს, ხოლო 2024 წელს უკვე 334 მილიონ ლარს. ფასების ზრდის ასეთი დინამიკა პირდაპირ კავშირშია საცალო ფასების მატებასთან, რაც, სავარაუდოდ, უკავშირდება როგორც ინფლაციას, ასევე ზრდად საწარმოო დანახარჯებს – შუშის, ალუმინის, ლოგისტიკის ან პირველადი ინგრედიენტების ფასების გლობალურ ტენდენციებს.

თუმცა მაჩვენებლები შემოსავლების მატებასთან ერთად მნიშვნელოვან პრობლემასაც უსვამს ხაზს: ქართული ლუდის მწარმოებელი კომპანიების საერთო მოგების მარჟა მნიშვნელოვნად ჩამორჩება ევროპულ ანალოგებს. მიუხედავად იმისა, რომ ოთხი უმსხვილესი კომპანიის შეწონილი საშუალო საერთო მოგების მარჟა 2023 წელს 38%-ზე შენარჩუნდა, ეს მაჩვენებელი არათუ გაუმჯობესდა, არამედ კლების ტენდენციით ხასიათდება და აშკარად სუსტ პოზიციაში აყენებს კომპანიებს საერთაშორისო კონკურენციის პირობებში. შედარებისთვის, ბევრი დასავლეთ ევროპის კომპანია მსგავსი მაჩვენებლებით 50%-იან ზღვარსაც კი აჭარბებს, რაც მიუთითებს როგორც ოპერაციული ხარჯების უკეთ მართვაზე, ასევე ბრენდისა და ფასის უფრო მაღალი პოზიციონირების შესაძლებლობებზე.

მიუხედავად ლოკალური ბაზრის განსაზღვრული სტრუქტურისა, სადაც ძირითადი წილი რამდენიმე მსხვილ მოთამაშეს უკავია, ლუდის სექტორში არსებული დინამიკა მაინც გამოწვევებით არის სავსე. ერთის მხრივ, გაყიდვების ზრდა ფასების მეშვეობით მიღწეულია და არა მოცულობითი ზრდით – რაც მიანიშნებს, რომ ბაზარი თითქმის გაჯერებულია. მეორეს მხრივ, საშუალო მარჟების დაბალი დონე აჩვენებს, რომ კომპანიებს მეტი ეფექტიანობის მიღწევა უწევთ სტაბილური მოგებიანობის შესანარჩუნებლად.

მთლიანობაში, საქართველოს ლუდის ინდუსტრია წარმოადგენს მაგალითს, თუ როგორ შეიძლება ფასების სტრატეგიით შეინარჩუნო სექტორის დინამიკა მოცულობითი ზრდის არარსებობის პირობებში. თუმცა ამავდროულად, ეს სტრატეგია გრძელვადიან პერსპექტივაში მოითხოვს სტრუქტურულ რეფორმებს, ინოვაციებს და საექსპორტო პოტენციალის განვითარებას. კონკურენციის ზრდის, მომხმარებლის პრეფერენციების ცვლილებისა და რეგულაციების გამკაცრების ფონზე, ლუდის სექტორი საქართველოში ახალი სტრატეგიული ფაზის საჭიროებას ემორჩილება, სადაც გრძელვადიანი მდგრადობა მხოლოდ ფასის გაზრდით ვერ იქნება უზრუნველყოფილი.