კანადის ეკონომიკის ბზარები: ვაჭრობის ომის ფონზე ქვეყანა რეცესიის ზღვარზეა

კანადის ეკონომიკა თანდათან იფიტება იმ ვაჭრობის ომის ზეწოლის ქვეშ, რომელიც შეერთებული შტატების ადმინისტრაციამ, პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის ხელმძღვანელობით, გააღრმავა უახლოესი სავაჭრო პარტნიორების წინააღმდეგ დაწესებული მკაცრი ტარიფებით. მიუხედავად იმისა, რომ კანადა ფორმალურად დაინდო ყველაზე მკაცრი საბაჟო ზომებისგან, ტარიფების პერიფერიული ეფექტები იმდენად ძლიერია, რომ ქვეყანამ უკვე დაიწყო სამუშაო ადგილების დაკარგვა, ბიზნესების დაკვირვება და მომხმარებლის ნდობის კლება.

როგორც ჩანს, ტარიფების შოკი პირდაპირად მოქმედებს ეკონომიკაზე. მარტში ქვეყანამ დაკარგა 33,000 სამუშაო ადგილი — ეს ყველაზე ცუდი მაჩვენებელია უკანასკნელი სამი წლის განმავლობაში. ამ ფონზე, კანადის ბანკის გამოკითხვებმა აჩვენა, რომ ბიზნესების 32% უკვე რეცესიას ელოდება მომდევნო 12 თვის განმავლობაში, რაც თითქმის ორჯერ მეტია გასული წლის მეორე ნახევართან შედარებით. კომპანიები ნელ–ნელა აჩერებენ ახალი თანამშრომლების დაქირავებას, ამცირებენ ინვესტიციებს და ვარაუდობენ, რომ ფასები გაიზრდება — მომხმარებლის ხარჯზე.

ტარიფების შედეგები განსაკუთრებით მძიმედ დაეცა ქვეყნის ავტომრეწველობის სექტორს, რომელიც აშშ–ში ენერგოპროდუქტებისა და ლითონების შემდეგ, ექსპორტის ერთ–ერთი უმსხვილესი წყაროა. პრეზიდენტ ტრამპის მიერ დაწესებულმა 25%-იანმა საბაჟო გადასახადმა უცხოურ ავტომობილებზე უკვე აისახა სექტორის მუშახელის ბედი: ავტომწარმოებელმა Stellantis-მა დროებით გააჩერა საწარმო ონტარიოში, რის გამოც 4,600 მუშა დროებით დარჩა უმუშევარი. ამის ფონზე, კანადის მთავრობა ცდილობს დროებითი ფინანსური მხარდაჭერის გზით შეამსუბუქოს დარტყმა, მათ შორის, განიხილება დაფინანსება იმ ამერიკული ავტომწარმოებლებისთვისაც, რომლებიც მანქანებს კანადაში აწყობენ — ეს იქნებოდა ერთგვარი „გადაუდებელი ზონა“, სანამ ორ ქვეყანას შორის ახალი შეთანხმება შედგება.

საფინანსო პოლიტიკის თვალსაზრისითაც სურათი რთულია. ბიუჯეტის გაწონასწორება ახლა დამძიმებულია როგორც სოციალური მხარდაჭერის პაკეტებით, ისე ტარიფების საპასუხო ზომებით. პრემიერ–მინისტრი მარკ კარნი, რომელიც ამჟამად წინასაარჩევნო კამპანიაშია, ცდილობს შექმნას იმედი, რომ კანადა შეძლებს როგორც შიდა ზეწოლის, ისე ამერიკის რეცესიის რისკის დაბალანსებას. თუმცა, ისიც აღიარებს, რომ ამერიკაში ეკონომიკური ზრდის შენელება კანადურ ექსპორტზე პირდაპირ იმოქმედებს.

პასუხად ამერიკული პოლიტიკის აგრესიულობას, კანადამაც შემოიღო ტარიფები 40 მილიარდ დოლარზე მეტ ღირებულების ამერიკულ პროდუქციაზე — ღვინო, ლიქიორი, არაქისის კარაქი და ტექნიკა. ბოლო საპასუხო ზომა იყო ავტომობილების 25%-იანი ტარიფი, რომელიც იმ ამერიკულ მანქანებზე გავრცელდება, რომლებიც USMCA-ის გარეთ წარმოიქმნება. ეს დარტყმა შესაძლოა შეეხოს 67,000 ავტომობილს.

ფინანსური ინსტიტუტები ყურადღებით აკვირდებიან სიტუაციას. Desjardins Group-ის ეკონომისტი როის მენდესი ვარაუდობს, რომ ფასების ზრდის მოლოდინი, რაც ტარიფების პირდაპირი შედეგია, აიძულებს კანადის ბანკს შეაჩეროს სარგებლის განაკვეთის შემცირება. აღსანიშნავია, რომ სარგებლის განაკვეთის შემცირება გასულ ივნისში დაიწყო და მიმდინარე ეკონომიკური მერყეობის ფონზე, მას კვლავ ვერ განაახლებენ, თუ ფინანსური სისტემის ფუნქციონირება სერიოზულად არ დაემუქრება.

მთლიანობაში, კანადის ეკონომიკური მდგომარეობა გახდა მნიშვნელოვანი მაგალითი იმისა, თუ როგორ მოქმედებს ტარიფებზე დაფუძნებული პოლიტიკა არა მხოლოდ მსხვილ საწარმოებზე, არამედ ფართო მასშტაბით — მომხმარებლებზე, პენსიონერებზე, მცირე ბიზნესზე. ეკონომიკური შიში არ შემოიფარგლება მხოლოდ რიცხვებით — ის უკვე ყოველდღიურობაშიც შეიჭრა: მაღაზიებში ფასების ზრდა, ავტომეწარმეებში განწყობის გაუარესება და მოსახლეობის ფინანსური სტაბილურობის დარღვევა გახდა ახალი რეალობა. და მიუხედავად იმისა, რომ ოტავაში ცდილობენ ეს ტკივილი შეამსუბუქონ ფინანსური სტიმულებით, გრძელვადიანი პერსპექტივა ბევრად უფრო ღრმა სტრუქტურულ პოლიტიკურ გადახედვას მოითხოვს, ვიდრე დროებითი ანტიკრიზისული პაკეტები.