ელექტროენერგიის იმპორტის მკვეთრი ზრდა

2025 წლის იანვარში საქართველოს მიერ იმპორტირებული ელექტროენერგიის მოცულობა გასული წლის იმავე პერიოდთან შედარებით გაორმაგდა, ხოლო იმპორტის ღირებულება თითქმის ცხრა მილიონ დოლარს გადააჭარბა. ეს ტენდენცია პირდაპირ მიუთითებს ქვეყნის ენერგეტიკული სექტორის მზარდ დამოკიდებულებაზე მეზობელი ქვეყნებისგან მოწოდებულ ელექტროენერგიაზე, რაც მრავალი ეკონომიკური და სტრატეგიული გამოწვევის წინაშე აყენებს საქართველოს.

საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, მიმდინარე წლის იანვარში ქვეყანამ 334.5 მილიონი კვტ.სთ ელექტროენერგია შეიძინა, რაც გასული წლის 160.1 მილიონ კვტ.სთ–თან შედარებით 109%-იანი ზრდაა. თუმცა ყველაზე შემაშფოთებელი ფაქტორი ისაა, რომ იმპორტირებული ელექტროენერგიის საშუალო ღირებულება თითქმის 3.5-ჯერ გაიზარდა – 2024 წლის იანვარში 1 კვტ.სთ–ის ფასი 75 ცენტი იყო, 2025 წლის იანვარში კი 2.61 დოლარამდე გაიზარდა, რაც 248%-იან გაძვირებას ნიშნავს.

საქართველო ელექტროენერგიას მხოლოდ ორ ქვეყანას – აზერბაიჯანს და რუსეთს –გან ყიდულობს. მიმდინარე წლის იანვარში ძირითადი მოცულობა აზერბაიჯანიდან შემოვიდა, რომლის ღირებულება 8.5 მილიონ დოლარს შეადგენდა, რუსეთიდან კი მხოლოდ 189 ათასი დოლარის ელექტროენერგია იქნა შესყიდული. ასეთი კონცენტრაცია მომწოდებლებზე მნიშვნელოვან რისკებს ქმნის და ეკონომიკურ მდგომარეობაზე ახდენს გავლენას.

ამავდროულად, საგანგაშო ტენდენცია იკვეთება ელექტროენერგიის ექსპორტის მიმართულებით. 2024 წლის იანვარში საქართველომ 8.47 მილიონი კვტ.სთ ელექტროენერგია ექსპორტზე გაიტანა 551 ათასი დოლარის ღირებულებით, თუმცა 2025 წლის პირველ თვეში ეს მაჩვენებელი თითქმის ნულამდე დაეცა – მხოლოდ 341 ათასი კვტ.სთ–ია ექსპორტირებული, რაც 24-ჯერ შემცირებას ნიშნავს. გარდა ამისა, ექსპორტის ერთადერთი მიმართულება აზერბაიჯანი გახდა, რაც ადასტურებს, რომ საქართველო რეგიონულ ენერგეტიკულ ბაზარზე პოზიციებს კარგავს.

ამ ტენდენციას რამდენიმე მიზეზი შეიძლება ჰქონდეს. პირველ რიგში, საქართველოში ელექტროენერგიის წარმოების ადგილობრივი რესურსები, კერძოდ, ჰიდროელექტროსადგურები, ზამთრის პერიოდში ნაკლებად პროდუქტიულია. გარდა ამისა, ახალი ენერგოინვესტიციების სიმცირე და ენერგოსექტორის სტრუქტურული პრობლემები ხელს უშლის ქვეყნის ენერგოუსაფრთხოების გაძლიერებას. მეორე ფაქტორი გლობალური ენერგეტიკული ბაზრების დინამიკაა – ფასების მკვეთრი ზრდა შესაძლოა გამოწვეული იყოს როგორც რეგიონულ ენერგოკრიზისით, ისე გაზრდილი მოთხოვნით.

ეს ვითარება მიანიშნებს, რომ საქართველოს ენერგეტიკული სექტორის სტრატეგია საჭიროებს გადახედვას და გრძელვადიან რეფორმებს. აუცილებელია განახლებადი ენერგიის წყაროების, განსაკუთრებით ქარისა და მზის ენერგიის, განვითარება, რაც იმპორტზე დამოკიდებულებას შეამცირებს. ამასთან, ქვეყანამ უნდა განიხილოს ახალი ჰიდროენერგეტიკული პროექტების განხორციელება და არსებული ინფრასტრუქტურის მოდერნიზაცია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, იმპორტზე მზარდი დამოკიდებულება და ფასების მერყეობა მომავალში კიდევ უფრო დიდ საფრთხეს შეუქმნის საქართველოს ენერგეტიკულ და ეკონომიკურ სტაბილურობას.