ევროს ახალი შანსი: შეძლებს თუ არა ევროპა დოლარის სისუსტით გამოწვეული შესაძლებლობის გამოყენებას

მსოფლიო საფინანსო ბაზარზე მიმდინარე რყევები ნათლად მიუთითებს, რომ გლობალური ეკონომიკური ცენტრის ერთპოლარობა თანდათან ირღვევა. ამერიკული ფინანსური აქტივების, განსაკუთრებით კი დოლარის, არასაიმედოობაზე მზარდი სკეპტიციზმი ქმნის განსაკუთრებულ შესაძლებლობას ევროპისთვის, რომელმაც უკვე დაიწყო საკუთარი სტაბილურობის, პროგნოზირებადობის და სამართლის უზენაესობის დემონსტრირება.

ევროპულ ქვეყნებში ინვესტორების დაინტერესება ევრო–დენომინირებული აქტივებით საგრძნობლად გაიზარდა. თებერვლიდან მოყოლებული, ევროს კურსი დოლართან მიმართებით 5%-ზე მეტით გამყარდა და მიაღწია ყველაზე მაღალ ნიშნულს 2021 წლის შემდეგ. თუმცა კითხვა რჩება: არის ეს მხოლოდ პორტფელების დროებითი დაბალანსება თუ უფრო ღრმა და გრძელვადიანი ტენდენციის დასაწყისი, რომლის შედეგადაც ევრო შეძლებს დოლარის გლობალურ სტატუსს სერიოზულად შეავიწროვოს?

ისტორიული გამოცდილება გვასწავლის, რომ ევროს ამბიციები ახალი არ არის. მისი შემოღების პირველი წლები 1999 წლიდან მოყოლებული მოლოდინით იყო სავსე, მაგრამ მოგვიანებით ევროზონის შიდა პოლიტიკური ფრაგმენტაცია, სუვერენული ვალების კრიზისი და ხანგრძლივი დაბალი სარგებელი მნიშვნელოვნად დაასუსტა სავალუტო ერთეულის საერთაშორისო როლი. დღეს ევრო მსოფლიო სავალუტო რეზერვების დაახლოებით 20%-ს შეადგენს, რაც თითქმის იგივე მაჩვენებელია, რაც ორი ათწლეულის წინ იყო. შედარებისთვის, დოლარი კვლავ ინარჩუნებს გლობალურ სავაჭრო ოპერაციების ნახევარზე მეტზე დომინირებას.

მიუხედავად ამისა, ბოლო პერიოდში ევროპაში მნიშვნელოვანი ცვლილებები დაიწყო. ევროზონის ეკონომიკური ინტეგრაცია გაღრმავდა, ევროპის ცენტრალური ბანკი უფრო ეფექტური “უკანასკნელი სესხის მიმწოდებელი” გახდა, ხოლო ევროპული ობლიგაციები, მათ შორის გერმანული ბუნდები, უკვე იძლევა შედარებით კონკურენტულ სარგებელს. განსაკუთრებით საყურადღებოა გერმანიის მიერ საკუთარი კონსტიტუციური “ვალის მუხტის” მოდიფიკაცია, რაც 1 ტრილიონ ევროზე მეტი ახალი ბონდების გამოშვებას გულისხმობს ინფრასტრუქტურულ და თავდაცვის პროექტებში ინვესტირების მიზნით. ეს ნაბიჯი მნიშვნელოვნად ზრდის ევრო–დენომინირებული უსაფრთხო აქტივების მოცულობას, რაც გლობალური ინვესტორებისთვის კრიტიკული მნიშვნელობის ფაქტორია.

გარდა ამისა, ევროპაში მიმდინარეობს საუბარი ერთობლივი სავალუტო ვალდებულებების გაცხელების შესახებ, რაც პანდემიის შემდეგ პირველად მასშტაბურად განხორციელდა. თუმცა პოლიტიკური წინააღმდეგობები კვლავ ძლიერია და მომავალში მსგავსი გადაწყვეტილებების მიღება მარტივი არ იქნება.

იმ ფონზე, როცა ამერიკის სავაჭრო პოლიტიკა ნდობის კრიზისს განიცდის და კერძო ინვესტორები დოლარის აქტივებიდან დივერსიფიკაციისკენ იხრებიან, ევროპა ბუნებრივ ალტერნატივად გამოიყურება. თუმცა ექსპერტები აქაც აფრთხილებენ ზედმეტი ოპტიმიზმისგან: ევროს სრული გლობალური ჰეგემონობისკენ სვლა იქნება ხანგრძლივი და რთული პროცესი, რომელიც მოითხოვს ევროკავშირის შიდა ბაზრის გაღრმავებას, კაპიტალის თავისუფალი მოძრაობის უფრო ძლიერ მექანიზმებს და ეკონომიკური დინამიკის გაძლიერებას.

აღსანიშნავია, რომ დოლარის სისუსტე მხოლოდ ერთ ფაქტორად დარჩება. ინვესტორები, როგორც ჩანს, უფრო ფართო დივერსიფიკაციის სტრატეგიას ირჩევენ — ევროსთან ერთად იზრდება ოქროს ფასები, ხოლო შვეიცარიული ფრანკიც მნიშვნელოვნად გამყარდა. ეს გვიჩვენებს, რომ გლობალური კაპიტალი ახალ ალტერნატივებს ეძებს, მაგრამ ჯერ არ არის მზად დოლარის სრული ჩანაცვლებისთვის.

თუ ევროპა შეძლებს შიდა რეფორმების გაღრმავებას, საინვესტიციო გარემოს გამარტივებას და ფინანსური ბაზრების უფრო მეტად ინტეგრაციას, ევროს როლი გლობალურ სისტემაში შეიძლება მნიშვნელოვნად გაიზარდოს. მაგრამ ეს იქნება რთული გზა — არაერთი პოლიტიკური, ეკონომიკური და სამართლებრივი გამოწვევებით სავსე. წარმატება იმაზე იქნება დამოკიდებული, შეძლებს თუ არა ევროპა შეინარჩუნოს არა მხოლოდ სტაბილურობა, არამედ დინამიკა და ინოვაციურობა ისეთ დროს, როცა გლობალური ბაზრები სულ უფრო მეტ მოქნილობასა და სისწრაფეს ითხოვენ.

ევროპის მომავალი ახლა ნაწილობრივ იმაზეა დამოკიდებული, შეძლებს თუ არა იგი არსებული შესაძლებლობის გამოყენებას სწორ სტრატეგიად გარდაქმნას, და არა უბრალოდ მოკლევადიანი რეაქციით დაკმაყოფილებას. გლობალურ ეკონომიკაში ახალი ეტაპი იწყება — და ამ ეტაპზე გამარჯვებულები იქნებიან ისინი, ვინც შეძლებენ სიძლიერის, მოქნილობისა და ნდობის უნიკალური შერწყმის შეთავაზებას.