ახალი მსოფლიო წესრიგის კონტურები

თანამედროვე გლობალურ პოლიტიკურ სივრცეში, არსებული გეოპოლიტიკური და ეკონომიკური საფრთხეები მზარდი და მრავალგანზომილებიანი ხდება, რაც მსოფლიო წესრიგის ფორმირებაში ახალ გამოწვევებს წარმოშობს. ამერიკის საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგები მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს საერთაშორისო სტაბილურობაზე, განსაკუთრებით დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობის აღდგენის კონტექსტში, რომელიც მნიშვნელოვან ცვლილებებს უქადის როგორც ამერიკას, ისე მის გლობალურ პარტნიორებს და მოკავშირეებს. ტრამპის პოლიტიკური სტრატეგიები და გაურკვეველი დამოკიდებულება გლობალური უსაფრთხოების საკითხების მიმართ ქმნის ახალი გეოპოლიტიკური წესრიგის კონტურებს, რომლებიც ჯერ კიდევ ფორმირების პროცესშია.

უკრაინის პრეზიდენტის ვოლოდიმირ ზელენსკისა და ისრაელის პრემიერ–მინისტრის ბინიმინ ნეთანიაჰუს სწრაფი მოქმედებები ტრამპის გამარჯვების შემდეგ მიუთითებს იმაზე, რომ ეს ლიდერები ცდილობენ მაქსიმალურად სწრაფად მოიპოვონ ტრამპის კეთილგანწყობა იმ დროს, როცა გლობალური სტაბილურობა მნიშვნელოვნად იზრდება და საერთაშორისო ურთიერთობები რთულდება. ზელენსკი ხაზს უსვამს ტრამპის „ენერგიულ ლიდერობას“ და „მშვიდობისთვის სიძლიერის გამოყენების“ პრინციპს, თუმცა მისი მიზანი შესაძლოა უკრაინის ინტერესების მაქსიმალური დაცვა იყოს მოსალოდნელი პოლიტიკის ცვლილებების ფონზე, რომლებიც შესაძლოა უკრაინისა და რუსეთის შორის ომის შეწყვეტას და უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის კომპრომისს უკავშირდებოდეს. ამავე დროს, ზელენსკი შეეცდება საერთაშორისო მხარდაჭერის გაძლიერებას, რათა უზრუნველყოს უკრაინის უსაფრთხოების გრძელვადიანი სტაბილურობა.

ნეთანიაჰუს მიზანია ისრაელისთვის მეტი მოქნილობის მოპოვება რეგიონალურ კონფლიქტებში, სადაც ისრაელი აქტიურად არის ჩართული, თუმცა მას ასევე ეშინია, რომ ტრამპის მიზანი, რომელიც უკავშირდება „ომების შეჩერებას“, შესაძლოა ნიშნავდეს ისრაელისთვის დახმარების შემცირებას და მჭიდრო სამხედრო კოორდინაციის შესუსტებას. ირანთან დაძაბულობის ფონზე, რომელიც მზარდი საფრთხეს უქმნის რეგიონალურ სტაბილურობას, ტრამპის პოზიცია შეიძლება იყოს ისრაელისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობის. ირანის ბირთვული პროგრამის პროგრესი, ჩინეთის ეკონომიკური და სამხედრო გაძლიერება და რუსეთის აგრესიული პოლიტიკა უკრაინაში მნიშვნელოვან რისკს ქმნის გლობალური კონფლიქტის გაძლიერების თვალსაზრისით. ტრამპის გეოპოლიტიკური სტრატეგიების გაურკვევლობა ქმნის ახალ საფრთხეებს, რომლებიც რეგიონულ და გლობალურ სტაბილურობაზეც ახდენენ გავლენას.

ამერიკის პოლიტიკის გაურკვევლობა და მისი მოკავშირეებთან კავშირების შესაძლო დასუსტება მოკავშირეებს აიძულებს განიხილონ საკუთარი თავდაცვითი სტრატეგიების გაძლიერების გზები. ევროპული ქვეყნები, როგორებიც არიან გერმანია და საფრანგეთი, ცდილობენ გააძლიერონ საკუთარი თავდაცვისუნარიანობა და ჩამოაყალიბონ ახალი სტრატეგიული მიდგომები, რომლებიც მათ საშუალებას მისცემს უსაფრთხოების საკითხების გადაჭრა ამერიკისგან დამოუკიდებლად. გერმანიის და საფრანგეთის თავდაცვის მინისტრებმა, პარიზში საგანგებო შეხვედრა გამართეს, რათა განეხილათ უსაფრთხოების საერთო სტრატეგიები და გაეძლიერებინათ ევროპული უსაფრთხოების პოლიტიკა, რაც მიუთითებს ევროპის მზარდ მისწრაფებაზე დამოუკიდებლობისკენ თავდაცვის სფეროში. ევროპის „სტრატეგიული ავტონომიის“ კონცეფცია აძლიერებს რეგიონს გლობალური სტაბილურობისთვის საჭირო პირობების შექმნაში, განსაკუთრებით იმ დროს, როცა ამერიკის საერთაშორისო პოლიტიკა გაურკვეველი რჩება.

აზიის რეგიონში მსგავსი სირთულეები წარმოიშობა. ტაივანის მთავრობა შეშფოთებულია, რომ ტრამპის პრეზიდენტობის პირობებში ამერიკამ შეიძლება უარი თქვას ტაივანის დაცვაზე ან გააფორმოს შეთანხმება ჩინეთთან ტაივანის ინტერესების საწინააღმდეგოდ. სამხრეთ კორეაც ასევე აქვს შეშფოთებულია იმით, რომ ტრამპი კვლავ მოითხოვს დამატებით დაფინანსებას ამერიკული ჯარის განთავსებისთვის, რაც რეგიონის უსაფრთხოებას დამატებით საფრთხეს უქმნის. სამხრეთ კორეის მთავრობისთვის აუცილებელია, შეიმუშაოს ახალი თავდაცვის სტრატეგიები, რომლებიც მათ საშუალებას მისცემს, შეამცირონ დამოკიდებულება ამერიკის სამხედრო მხარდაჭერაზე და გააძლიერონ საკუთარი თავდაცვისუნარიანობა. ავსტრალიაც ცდილობს უზრუნველყოს დამოუკიდებელი სტრატეგიების ჩამოყალიბება, რათა იყოს მზად ნებისმიერი მოულოდნელი ცვლილებისთვის, რომელიც შეიძლება ტრამპის ადმინისტრაციის პირობებში მოხდეს.

ყველაზე დიდი გამოწვევა, რომელიც ტრამპის ადმინისტრაციის გადაწყვეტილებების მოლოდინში დგას, არის მისი დამოკიდებულება საერთაშორისო წესრიგთან და მოკავშირეებთან ურთიერთობების საკითხებთან. ტრამპის პოლიტიკის გაურკვევლობა იწვევს შიშს, რომ ამერიკის მოკავშირეები შეიძლება აღმოჩნდნენ საფრთხის წინაშე. ევროპაში, აზიაში და ახლო აღმოსავლეთში ქვეყნები ცდილობენ ახალი უსაფრთხოების ზომების შექმნას, რომლებიც მათ საშუალებას მისცემს, უფრო მეტად დამოუკიდებლად იმოქმედონ და ნაკლებად იყვნენ დამოკიდებული ამერიკის მხარდაჭერაზე. ეს მოიცავს სამხედრო სტრატეგიების განმტკიცებას, ბირთვული იარაღის განვითარების შესაძლებლობების განხილვას და ახალ ალიანსების ფორმირებას, რომლებიც მათ უსაფრთხოებას უზრუნველყოფს.

ახალი მსოფლიო წესრიგის კონტურები ჯერ კიდევ ფორმირების პროცესშია, თუმცა აშკარაა, რომ ამერიკის მოკავშირეები უკვე ცდილობენ გაიზარდონ და გაძლიერდნენ ისე, რომ ნაკლებად იყვნენ დამოკიდებულნი ტრადიციულ უსაფრთხოების გარანტიებზე. ტრამპის გამარჯვება ზრდის შანსებს, რომ მსოფლიო წესრიგი მნიშვნელოვნად შეიცვლება და ქვეყნების ურთიერთობები უფრო არაპროგნოზირებადი და რთული გახდება. ასეთი ცვლილებები იწვევს ახალ გამოწვევებს საერთაშორისო სტაბილურობისთვის, თუმცა ამავე დროს აძლევს შანსს ქვეყნებს, რომ განავითარონ ახალი სტრატეგიული კავშირები და იპოვონ ახალი გზები საკუთარი ინტერესების დასაცავად.

ამერიკის მოკავშირეები ცდილობენ, მაქსიმალურად გამოიყენონ საკუთარი რესურსები და გააძლიერონ თავდაცვითი სტრატეგიები, რაც მათ საშუალებას მისცემს შეინარჩუნონ სტაბილურობა ნებისმიერ სიტუაციაში. ეს ახალი წესრიგი გულისხმობს, რომ ქვეყნები შეეცდებიან შექმნან ახალი კავშირები და ალიანსები, რათა უზრუნველყონ გლობალური სტაბილურობა და უსაფრთხოება. ევროკავშირი, მაგალითად, განსაკუთრებით აქტიურად ცდილობს ევროპის „სტრატეგიული ავტონომიის“ კონცეფციის განმტკიცებას, რაც გულისხმობს იმას, რომ ევროპამ უნდა შეძლოს საკუთარი უსაფრთხოების უზრუნველყოფა ამერიკის სამხედრო მხარდაჭერის გარეშე.

ტრამპის დაუდგენელი და ხშირად წინააღმდეგობრივი პოლიტიკა მოკავშირეებთან ურთიერთობებში შეიძლება გახდეს მიზეზი, რომ ზოგიერთი ქვეყანა დაიწყოს ბირთვული პროგრამების განვითარება საკუთარი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად. ასეთი ნაბიჯი ზრდის ბირთვული იარაღის გავრცელების რისკს, რაც, თავის მხრივ, მნიშვნელოვან საფრთხეს უქმნის გლობალურ უსაფრთხოებას.

ახალი მსოფლიო წესრიგი გამოირჩევა არასტაბილურობით და პროგნოზირების სირთულეებით, რაც ქვეყნებს აიძულებს განავითარონ უფრო მოქნილი და დამოუკიდებელი სტრატეგიები. ტრამპის დაბრუნება ამერიკის პრეზიდენტის თანამდებობაზე მრავალი გამოწვევის წყაროა, თუმცა ამავდროულად, ეს აძლევს შანსს ქვეყნებს, იპოვონ ახალი გზები და შექმნან ახალი სტრატეგიული კავშირები გლობალური გეოპოლიტიკური ბალანსის შესანარჩუნებლად. საერთაშორისო პოლიტიკის ამ ახალი ფაზის პირობებში, ქვეყნებმა უნდა შეძლონ გლობალურ გეოპოლიტიკურ სივრცეში საკუთარი ინტერესების დაცვა და განავითარონ სტრატეგიული გზები, რომლებიც მათ საშუალებას მისცემს, უსაფრთხო და სტაბილური გარემო უზრუნველყონ მომავლისთვის.