ქირის ფასები vs ხელფასები: რამდენად ხელმისაწვდომია ცხოვრება თანამედროვე თბილისში?
ბოლო წლებში მსოფლიოს არაერთ ქალაქში ბინათმესაკუთრეობა იქცა მიუწვდომელ ოცნებად — საშუალო შემოსავლის მქონე ოჯახებისთვის ქირის გადახდა ყოველდღიურად რთულდება. ლონდონში,
ბოლო წლებში მსოფლიოს არაერთ ქალაქში ბინათმესაკუთრეობა იქცა მიუწვდომელ ოცნებად — საშუალო შემოსავლის მქონე ოჯახებისთვის ქირის გადახდა ყოველდღიურად რთულდება. ლონდონში, ლოს–ანჯელესში, ამსტერდამში და ბერლინში საცხოვრებელი ხარჯები ხელფასების ზრდას ბევრად აჭარბებს. მაგალითად, ბერლინში 2024 წელს ქირის ზრდამ 15%-ს გადააჭარბა წინა წელთან შედარებით (Numbeo, IMF).
მსგავსი ნიშნები საქართველოშიც სულ უფრო შესამჩნევია. საქსტატის მონაცემებით, 2024 წელს საქართველოს საშუალო თვიურმა ხელფასმა 1 900 ლარს (დაახლოებით 700 დოლარი) მიაღწია. თუმცა თბილისის ქირის ბაზარზე ფასები ბევრად სწრაფად გაიზარდა. საერთაშორისო პლატფორმა Numbeo-ს მიხედვით, 2024 წლის მეორე ნახევარში თბილისის ცენტრში ერთი საძინებლის ბინის საშუალო ქირა 1 100–1 200 ლარს (400–450 დოლარი) აღწევდა, პრემიუმ უბნებში კი გაცილებით მაღლა იწევდა.
2022 წლის შემდეგ, განსაკუთრებით ომის ფონზე საქართველოში ჩასული მიგრაციის და დისტანციური სამუშაოს ტალღამ ქირის ბაზარზე მაღალი მოთხოვნა გააჩინა. ეროვნული ბანკის მონაცემებით, 2023 წელს რუსეთის, ბელარუსისა და უკრაინიდან საქართველოში შემოსული რეზიდენტების რაოდენობამ 100 000-ს გადააჭარბა. მათგან დიდი ნაწილი თბილისში დასახლდა, რამაც დამატებითი წნეხი შექმნა ქირის ბაზარზე.
მეორე მხრივ, ბინათმშენებლობის აქტივობა თბილისის ნაწილებში კვლავ მაღალია, თუმცა ძირითადი ნაწილი პრემიუმ სეგმენტზე მოდის. 2024 წელს ქვეყანაში გაცემული სამშენებლო ნებართვების დაახლოებით 70% თბილისში ფიქსირდება, მაგრამ მათი მნიშვნელოვანი ნაწილი იყიდება ინვესტიციად ან ტურისტული ქირავნობისთვის, და არა ადგილობრივი მუდმივი მაცხოვრებლებისთვის (საქსტატი, საქართველოს სამშენებლო ასოციაცია).
გლობალური სტანდარტებით, ქირის ფასის და ხელფასის ბალანსი 30%-ზე მაღლა უკვე პრობლემურად მიიჩნევა. თბილისში ამ მაჩვენებელმა უკვე გადაჭარბა ამ ნიშნულს: საშუალო ხელფასის მქონე მოქალაქისთვის ერთი საძინებლის ბინისთვის ქირის გადახდა ხშირად ხელფასის 40-50%-მდე აღწევს, რაც სერიოზულ ფინანსურ დატვირთვას ქმნის.
საქართველოსთვის ეს გამოწვევა არანაკლებ მნიშვნელოვანია, ვიდრე ინფლაცია ან შრომის ბაზრის დინამიკა. სახელმწიფო სექტორისთვის ერთ–ერთი მთავარი ამოცანა ხდება გრძელვადიანი ქირავნობის ბაზრის სტაბილიზაცია, ხელმისაწვდომი საცხოვრებლის შექმნა და ბინათმშენებლობის უფრო დაბალ და საშუალო სეგმენტზე გადართვა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, თბილისი შეიძლება აღმოჩნდეს იმ გლობალური ქალაქების სიაში, სადაც ცხოვრების ხარჯი მუდმივად უსწრებს შემოსავლების ზრდას, და ქალაქი ეტაპობრივად კარგავს ახალგაზრდების და საშუალო ფენის შენარჩუნების უნარს.