სახელმწიფო ბიუჯეტის შემოსავლების ახალი დინამიკა: სად იზრდება და სად კლებულობს საგადასახადო აკრეფა

2025 წლის პირველი ხუთი თვის განმავლობაში საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტმა საგადასახადო შემოსავლების მხრივ მნიშვნელოვანი ნიშნულები დააფიქსირა. ფინანსთა სამინისტროს ხაზინის ოპერატიული მონაცემებით, მთლიანობაში ქვეყნის ბიუჯეტში 8.9 მილიარდი ლარის გადასახადებია აკრეფილი, რაც წლიური გეგმის 40%-ს შეადგენს და აჩვენებს, რომ ბიუჯეტის შესრულება წინასწარ განსაზღვრულ გეგმებთან თავსებადია. ეს მაჩვენებელი წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 4%-ით (323 მილიონი ლარით) არის გაზრდილი, რაც მიუხედავად გლობალური და რეგიონული ეკონომიკური რყევებისა, ქვეყნის ეკონომიკურ მდგრადობაზე მიუთითებს.

ბიუჯეტში შემოსავლების ძირითადი წყარო საშემოსავლო გადასახადია, რომლის აკრეფაც წლიურად 13.5%-ით გაიზარდა და 3.1 მილიარდ ლარს მიაღწია. ეს ზრდა ცალსახად ასახავს როგორც შრომითი ბაზრის გაუმჯობესებულ მდგომარეობას, ისე სამუშაო ძალის ფორმალიზაციის ზრდას და ზოგადად ეკონომიკურ აქტივობას. ასევე პოზიტიურ ტენდენციას აჩვენებს დამატებული ღირებულების გადასახადი (დღგ) — 3.1 მილიარდი ლარი, რაც 3.7%-ით მეტია გასული წლის მაჩვენებელთან შედარებით. დღგ–ს ზრდა ხშირად პირდაპირ უკავშირდება შიდა მოთხოვნის გაძლიერებას და ეკონომიკის სხვა სექტორებში არსებულ აქტივობას.

სურათი განსხვავებულია მოგებისა და აქციზის გადასახადების მიმართულებით. მოგების გადასახადში 12%-იანი კლება და აქციზის გადასახადში 3%-იანი შემცირება გარკვეულ გამოწვევებზე მიუთითებს. მოგების გადასახადზე შემცირება, შესაძლოა, დაკავშირებული იყოს როგორც ბიზნესის შემოსავლების შემცირებასთან, ასევე საწარმოების მოგებიანობის შემცირებასთან ან საგადასახადო გარემოში განხორციელებულ ცვლილებებთან. აქციზის შემცირების მიზეზი კი შესაძლოა იყოს კონკრეტული პროდუქციის მოხმარების კლება ან ბაზარზე ცვლილებები, რომლებიც უარყოფითად აისახება ამ კატეგორიის შემოსავლების დინამიკაზე.

საერთო ჯამში, საგადასახადო შემოსავლების ზრდის ტენდენცია სახელმწიფოს საშუალებას აძლევს გეგმაზომიერად განახორციელოს ბიუჯეტით განსაზღვრული პრიორიტეტული პროექტები. ამავდროულად, ცალკეული გადასახადების შემცირება ქვეყნის ფინანსურ სტაბილურობაზე პირდაპირ გავლენას არ ახდენს, თუმცა აუცილებელია დამატებითი ანალიზი და მიზნობრივი პოლიტიკის კორექტირება, რათა მომდევნო პერიოდში შემოსავლების სტრუქტურა იყოს უფრო დაბალანსებული და მდგრადი. საგადასახადო ბაზის დივერსიფიკაცია და ეფექტიანი მენეჯმენტი კვლავ რჩება მთავარი გამოწვევად, რათა საქართველოს ბიუჯეტი წარმატებით გაუმკლავდეს როგორც მიმდინარე, ისე სამომავლო სოციალურ და ინფრასტრუქტურულ საჭიროებებს.