საქართველოს საგარეო ვაჭრობა 2025 წლის იანვარ-მარტში: გლობალური ტენდენციები და სამომავლო პროგნოზები

საქართველოს ეკონომიკისთვის საგარეო ვაჭრობა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია. როგორც მცირე და ღია ეკონომიკა, ქვეყნის ეკონომიკური განვითარება დიდწილად არის დამოკიდებული საერთაშორისო სავაჭრო ურთიერთობებზე. ვაჭრობის ღიაობის ხარისხი წარმოადგენს ეკონომიკური პროგრესის მნიშვნელოვან მაჩვენებელს. 2010 წლიდან 2019 წლამდე პერიოდში საქართველოს ვაჭრობის ღიაობა 82 პროცენტიდან 117 პროცენტამდე გაიზარდა, რაც ნათლად ასახავს საერთაშორისო ვაჭრობის მზარდ როლს ქვეყნის ეკონომიკაში.¹ პანდემიის მიუხედავად, ეს ტენდენცია შენარჩუნებულია, რაც ხაზს უსვამს საქართველოს ეკონომიკის მედეგობას გლობალური გამოწვევების ფონზე.²

გლობალური სავაჭრო ტენდენციები 2025 წლის იანვარ-მარტში

2025 წლისთვის მსოფლიო ეკონომიკური ზრდის პროგნოზები მიუთითებს ზრდის შენელებაზე ისტორიულ საშუალო მაჩვენებელთან შედარებით. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის (IMF) პროგნოზით, გლობალური ზრდა 2025 და 2026 წლებში 3.3 პროცენტს შეადგენს, რაც 2000-2019 წლების საშუალო მაჩვენებელზე (3.7%) დაბალია.¹⁰ ამასთან, გლობალურ ვაჭრობაზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს სხვადასხვა გაურკვევლობა და რისკი, მათ შორის აშშ-ის სავაჭრო პოლიტიკის ცვლილებები, გლობალური სავაჭრო დისბალანსი და მიმდინარე გეოპოლიტიკური გამოწვევები.⁶

აღსანიშნავია, რომ ბოლო პერიოდში განვითარებადი ქვეყნების ვაჭრობის ზრდის ტემპები აღემატება განვითარებული ქვეყნების ზრდის ტემპებს.⁶ 2024 წლის მეოთხე კვარტალში განვითარებადი ქვეყნების ვაჭრობა 2 პროცენტით გაიზარდა, მაშინ როდესაც განვითარებულ ქვეყნებში იმპორტისა და ექსპორტის მაჩვენებლები 2 პროცენტით შემცირდა.⁶

გლობალურ სავაჭრო ტენდენციებში ასევე შეინიშნება საქონლით ვაჭრობის ზრდის შენელება და მომსახურებით ვაჭრობის ძლიერი დინამიკის შენარჩუნება.⁶ 2024 წელს მომსახურებით ვაჭრობა 9 პროცენტით გაიზარდა, ხოლო საქონლით ვაჭრობის ზრდა მხოლოდ 2 პროცენტი იყო.⁹ გარდა ამისა, მიწოდების ჯაჭვებში შეინიშნება დივერსიფიკაციის ტენდენცია კონსოლიდაციის ნაცვლად, რაც მიუთითებს კომპანიების მცდელობაზე შეამცირონ რისკები და გაზარდონ მდგრადობა.⁷ აზია და ლათინური ამერიკა კვლავ რჩება გლობალური ვაჭრობის ძირითად მამოძრავებლებად, თუმცა ზრდის ტემპები შენელებულია ბევრ განვითარებულ ეკონომიკაში.⁷ ამავდროულად, აფრიკის შიდარეგიონული ვაჭრობა მცირდება, ხოლო ევროპასა და ცენტრალურ აზიაში ვაჭრობა კლებულობს მოთხოვნის ცვლილების გამო.⁷

დონალდ ტრამპის სატარიფო პოლიტიკას 2025 წლის პირველ კვარტალში მნიშვნელოვანი გავლენა ჰქონდა საერთაშორისო ვაჭრობაზე. აშშ-მა 2025 წლის დასაწყისში მიიღო რამდენიმე მნიშვნელოვანი სავაჭრო ზომა, მათ შორის 25 პროცენტიანი ტარიფი ფოლადისა და ალუმინის იმპორტზე და 10 პროცენტიანი საყოველთაო ტარიფი ჩინურ იმპორტზე.⁸ პრეზიდენტ ტრამპის ადმინისტრაცია აქტიურად ახორციელებდა „ამერიკა პირველის“ პოლიტიკას, რამაც გამოიწვია დაძაბულობა სავაჭრო ურთიერთობებში, განსაკუთრებით მექსიკასთან.¹⁷ არსებობდა მექსიკურ პროდუქტებზე ტარიფების გაზრდის შესაძლებლობა, რასაც შესაძლოა მექსიკის მხრიდან საპასუხო ზომები მოჰყოლოდა.¹⁷

2025 წლის იანვრიდან აპრილამდე პერიოდში აშშ-ის სავაჭრო-წონიანი საშუალო ტარიფი 2 პროცენტიდან 24 პროცენტამდე გაიზარდა, რაც საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში ყველაზე მაღალი დონეა.¹⁸ ამასთან, ესკალაცია განიცადა ჩინეთთან მიმდინარე სავაჭრო ომმა, რის შედეგადაც 2025 წლის 9 აპრილის შემდეგ ჩინურ იმპორტზე საბაზისო ტარიფები 145 პროცენტამდე გაიზარდა.¹⁸ 2025 წლის 5 აპრილიდან აშშ-მა დააწესა 10 პროცენტიანი საყოველთაო ტარიფი თითქმის ყველა ქვეყანაზე, გარდა კანადისა და მექსიკისა.¹⁵ ქვეყნების მიხედვით დიფერენცირებული საპასუხო ტარიფების დაწესებამ გამოიწვია სავაჭრო ნაკადების მნიშვნელოვანი ცვლილებები.¹⁵ აშშ-ის მთავრობის მიზანი იყო სავაჭრო დეფიციტის შემცირება და შიდა წარმოების გაზრდა.¹⁵

აღნიშნულმა სატარიფო პოლიტიკამ გავლენა მოახდინა ფასებზე, რასაც მოწმობს ავტომობილების, iPhone-ებისა და სხვა სამომხმარებლო საქონლის გაძვირება.²¹ საპასუხოდ, ჩინეთმა, კანადამ და ევროკავშირმა დააწესეს საპასუხო ტარიფები აშშ-ის ექსპორტზე.²⁴ ტრამპის ტარიფებმა გამოიწვია გლობალური საფონდო ბაზრების მკვეთრი რეაქცია, მათ შორის მნიშვნელოვანი ვარდნა და რეცესიის შიში.¹⁹

საქართველოს საგარეო ვაჭრობის მიმოხილვა

2025 წლის იანვარ-მარტში საქართველოში საქონლით საგარეო სავაჭრო ბრუნვამ (არადეკლარირებული ვაჭრობის გარეშე) 5.619 მლრდ. აშშ დოლარი შეადგინა, რაც წინა წლის შესაბამისი პერიოდის მაჩვენებელზე 16.2 პროცენტით მეტია. აქედან, ექსპორტი 1.401 მლრდ. აშშ დოლარი იყო (გაიზარდა 5.7 პროცენტით), ხოლო იმპორტი 4.217 მლრდ. აშშ დოლარი (გაიზარდა 20.1 პროცენტით). უარყოფითმა სავაჭრო ბალანსმა 2025 წლის იანვარ-მარტში 2.816 მლრდ. აშშ დოლარი შეადგინა, რაც საგარეო სავაჭრო ბრუნვის 50.1 პროცენტია.²⁶

თვეების მიხედვით ექსპორტისა და იმპორტის მოცულობები შემდეგია: იანვარში ექსპორტმა 403.9 მლნ. აშშ დოლარი, ხოლო იმპორტმა 1.679 მლრდ. აშშ დოლარი შეადგინა. თებერვალში ექსპორტი 431.5 მლნ. აშშ დოლარი იყო, იმპორტი კი – 1.135 მლრდ. აშშ დოლარი. მარტში ექსპორტმა 565.8 მლნ. აშშ დოლარს მიაღწია, ხოლო იმპორტმა – 1.403 მლრდ. აშშ დოლარს.²⁸

უარყოფითი სავაჭრო ბალანსის დინამიკა თვეების მიხედვით ასეთია: იანვარში -1.275 მლრდ. აშშ დოლარი, თებერვალში -703.8 მლნ. აშშ დოლარი, ხოლო მარტში -837.3 მლნ. აშშ დოლარი.²⁸

საქართველოს საგარეო ვაჭრობის დეტალური ანალიზი

2025 წლის იანვარ-თებერვლის მონაცემებით, საქართველოს ძირითადი საექსპორტო საქონელი იყო მსუბუქი ავტომობილები, რომელთა წილმა მთლიან ექსპორტში 34.1 პროცენტი შეადგინა.²⁹ ეს მიუთითებს რეექსპორტის მნიშვნელოვან მოცულობაზე საქართველოს ექსპორტში. მეორე ადგილზეა ძვირფასი ლითონების მადნები და კონცენტრატები, რომელთა წილი ექსპორტში 4.7 პროცენტი იყო.²⁹ 2025 წლის პირველ კვარტალში აგროსასურსათო პროდუქციის ექსპორტმა 371 მლნ. აშშ დოლარი შეადგინა.³¹ აღსანიშნავია კარტოფილისა და კაკლოვანი ხილის ექსპორტის მნიშვნელოვანი ზრდა.³² 2025 წლის პირველ კვარტალში ძირითად საექსპორტო პროდუქციას ასევე წარმოადგენდა სპირტიანი სასმელები ($55.9 მლნ), ყურძნის ნატურალური ღვინოები ($50.1 მლნ), მინერალური და მტკნარი წყლები ($43.1 მლნ), უალკოჰოლო გაზიანი სასმელები ($30.9 მლნ), კაკლოვანი ხილი ($30 მლნ) და გადამუშავებული კაკლოვანი ხილი ($16.3 მლნ).³² საყურადღებოა, რომ ადგილობრივი ექსპორტის წილი ქვეყნის მთლიან ექსპორტში მცირდება და 2024 წელს 10-წლიან მინიმუმზე დაფიქსირდა.³⁰

იმპორტის სტრუქტურაში 2025 წლის იანვარ-თებერვალში უმსხვილესი სასაქონლო ჯგუფი იყო სურათები, ნახატები და პასტელები, რომელთა იმპორტმა 481.1 მლნ. აშშ დოლარი შეადგინა, რაც მთლიანი იმპორტის 17.6 პროცენტია.³⁴ მეორე ადგილზეა მსუბუქი ავტომობილები 326.8 მლნ. აშშ დოლარით (იმპორტის 12.0%), ხოლო მესამე ადგილს იკავებს ნავთობი და ნავთობპროდუქტები 202.1 მლნ. აშშ დოლარით (იმპორტის 7.4%).³⁴

საქართველოს ძირითადი სავაჭრო პარტნიორი ქვეყნები 2025 წლის იანვარ-თებერვალში ექსპორტის მიხედვით იყვნენ ყირგიზეთი ($166.6 მლნ), ყაზახეთი ($100.7 მლნ) და აზერბაიჯანი ($97.7 მლნ).³⁴ იმავე პერიოდში იმპორტის მიხედვით უმსხვილეს პარტნიორებს შორის არიან აშშ ($478.3 მლნ), რუსეთი ($344.3 მლნ) და თურქეთი ($337.9 მლნ).³⁴ 2025 წლის იანვარ-თებერვალში ათი უმსხვილესი ქვეყნის წილმა საქართველოს მთლიან ადგილობრივ ექსპორტში 67.7 პროცენტი შეადგინა. უმსხვილესი საექსპორტო პარტნიორები იყვნენ რუსეთი ($67.4 მლნ), თურქეთი ($40.5 მლნ) და ჩინეთი ($33.8 მლნ).³⁵ აღსანიშნავია, რომ 2025 წლის იანვარ-თებერვალში საქართველოს უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორების რეიტინგში აშშ დაწინაურდა.³⁶

საქართველოს საგარეო ვაჭრობის მაჩვენებლების შედარება გლობალურ ტენდენციებთან აჩვენებს, რომ იმპორტის ზრდის მაღალი ტემპი (20.1%) მნიშვნელოვნად აღემატება გლობალურ საშუალო მაჩვენებელს. ექსპორტის ზრდის შედარებით დაბალი ტემპი (5.7%) შესაძლოა მიუთითებდეს გლობალურ მოთხოვნაში არსებულ გამოწვევებზე ან კონკრეტულ სასაქონლო ჯგუფებში არსებულ პრობლემებზე. უარყოფითი სავაჭრო ბალანსის მაღალი მაჩვენებელი (50.1%) საჭიროებს გლობალურ დისბალანსთან კონტექსტში განხილვას.⁷

ექსპორტისა და იმპორტის ზრდის ტემპების ანალიზი სასაქონლო ჯგუფებისა და სავაჭრო პარტნიორების მიხედვით აჩვენებს აგროსასურსათო პროდუქციის ექსპორტის ზრდას ცალკეულ ბაზრებზე (ყირგიზეთი, ყაზახეთი, ერაყი, გერმანია) და კლებას რუსეთში.³¹ ასევე შეინიშნება მსუბუქი ავტომობილების რეექსპორტის მზარდი ტენდენცია ცენტრალურ აზიაში.³³ ამასთან, ევროკავშირსა და ჩინეთში ადგილობრივი პროდუქციის ექსპორტი მცირდება ³³, ხოლო რუსეთში ქართული ღვინის ექსპორტი მკვეთრად იზრდება.³³

უარყოფითი სავაჭრო ბალანსის სიღრმისეული ანალიზი მიუთითებს, რომ იმპორტის მნიშვნელოვანი ზრდა ექსპორტთან შედარებით არის უარყოფითი ბალანსის ძირითადი განმაპირობებელი ფაქტორი. ძირითადი საიმპორტო საქონელი მნიშვნელოვან როლს თამაშობს უარყოფითი ბალანსის ფორმირებაში. სავაჭრო ბალანსის მდგომარეობა გავლენას ახდენს ლარის კურსზე და ქვეყნის საერთაშორისო რეზერვებზე.³⁷

ექსპერტთა შეფასებები და მოსაზრებები

საქართველოს 2025 წლის პირველი კვარტლის საგარეო ვაჭრობის შედეგების შესახებ ექსპერტთა შეფასებები ძირითადად დადებითია. ეკონომიკის მინისტრის მოადგილის განცხადებით, ექსპორტი აგრძელებს რეკორდების მოხსნას, რაც კიდევ ერთხელ ადასტურებს საქართველოს ეკონომიკის სტაბილურობას გლობალური გამოწვევებისა და მზარდი გაურკვევლობის ფონზე.² დადებითი დინამიკა მიუთითებს იმაზე, რომ საქართველოში წარმოებული პროდუქცია კონკურენტუნარიანია.² საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის აღმასრულებელი დირექტორი რეგულარულად ატარებს ბრიფინგებს საგარეო ვაჭრობის თემაზე, სადაც წარმოდგენილია დეტალური სტატისტიკური მონაცემები და ანალიზი.³⁹ სხვა ეკონომისტები და ანალიტიკოსები ასევე აღნიშნავენ საგარეო ვაჭრობის ზრდას, თუმცა ყურადღებას ამახვილებენ იმპორტისა და ექსპორტის ზრდის ტემპებს შორის არსებულ დისბალანსზე და უარყოფითი სავაჭრო ბალანსის მაღალ მაჩვენებელზე.¹

სამომავლო პროგნოზები

2025 წლის დარჩენილი პერიოდისთვის საქართველოს საგარეო ვაჭრობის დინამიკაზე გავლენას მოახდენს როგორც გლობალური ეკონომიკური მდგომარეობა, ისე დონალდ ტრამპის სატარიფო პოლიტიკა და რეგიონული გეოპოლიტიკური ფაქტორები. გლობალური ეკონომიკური ზრდის პროგნოზები მიუთითებს 3.3 პროცენტიან ზრდაზე 2025 და 2026 წლებში.¹⁰ მოსალოდნელია მომსახურებით ვაჭრობის ზრდის შენარჩუნება ⁷, ხოლო საქონლით ვაჭრობა შესაძლოა შენელდეს გლობალური გაურკვევლობის ფონზე.⁶

ტრამპის სატარიფო პოლიტიკის უარყოფითმა გავლენამ გლობალურ ვაჭრობაზე შესაძლოა უარყოფითად იმოქმედოს საქართველოს საექსპორტო პოტენციალზე.¹⁵ გეოპოლიტიკური დაძაბულობა და რუსეთ-უკრაინის ომის გაგრძელება ასევე ქმნის რისკებს სავაჭრო ნაკადებისთვის.¹

მიუხედავად არსებული რისკებისა, საქართველოს აქვს პოტენციალი ისარგებლოს ევროკავშირთან და სხვა ქვეყნებთან თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებებით და გააძლიეროს თავისი სატრანზიტო როლი.⁵³ სავაჭრო ბალანსი, სავარაუდოდ, კვლავ უარყოფითი დარჩება წლის ბოლომდე, თუმცა იმპორტის ზრდის ტემპების შენელების შემთხვევაში შესაძლებელია მისი შემცირება. მოსალოდნელია, რომ წლის მეორე ნახევარში ექსპორტის ზრდის ტემპები გაუმჯობესდება, რაც ხელს შეუწყობს სავაჭრო დეფიციტის შემცირებას.³⁷

დასკვნები და რეკომენდაციები

2025 წლის პირველი კვარტლის საქართველოს საგარეო ვაჭრობის შედეგებმა აჩვენა საგარეო სავაჭრო ბრუნვის მნიშვნელოვანი ზრდა, განსაკუთრებით იმპორტის მიმართულებით. მიუხედავად ამისა, უარყოფითი სავაჭრო ბალანსი კვლავ მაღალ ნიშნულზე რჩება. ექსპორტის სტრუქტურაში მნიშვნელოვან როლს თამაშობს რეექსპორტი, ხოლო ადგილობრივი ექსპორტის წილის შემცირება საყურადღებო ტენდენციაა. გამოიკვეთა ძირითადი სავაჭრო პარტნიორი ქვეყნები და სასაქონლო ჯგუფები, რომლებზეც ქვეყნის საგარეო ვაჭრობაა დამოკიდებული. გლობალურმა სავაჭრო ტენდენციებმა და აშშ-ის სატარიფო პოლიტიკამ მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა საქართველოს საგარეო ვაჭრობაზე.

სამომავლო პერიოდისთვის რეკომენდებულია შემდეგი ნაბიჯების გადადგმა:

• გაგრძელდეს მუშაობა ადგილობრივი წარმოების კონკურენტუნარიანობის გაზრდაზე ექსპორტის ხელშეწყობის გზით.
• გაძლიერდეს ძალისხმევა სავაჭრო პარტნიორების დივერსიფიკაციის მიმართულებით, რათა შემცირდეს დამოკიდებულება კონკრეტულ ბაზრებზე.
• გაგრძელდეს მუშაობა უარყოფითი სავაჭრო ბალანსის შემცირებაზე იმპორტდამოკიდებულების შემცირების გზით, სადაც ეს შესაძლებელია.
• მუდმივად მოხდეს გლობალურ სავაჭრო ცვლილებებზე ადაპტაციისთვის სტრატეგიების შემუშავება.
• გაუმჯობესდეს საინვესტიციო გარემო იმ დარგებში, რომლებსაც გააჩნიათ საექსპორტო პოტენციალი.

ცხრილი 1: საქართველოს საგარეო ვაჭრობის ძირითადი მაჩვენებლები (2025 წლის იანვარ-მარტი)

ცხრილი 2: საქართველოს ძირითადი საექსპორტო საქონელი (2025 წლის იანვარ-თებერვალი)

ცხრილი 3: საქართველოს ძირითადი საიმპორტო საქონელი (2025 წლის იანვარ-თებერვალი)

ცხრილი 4: საქართველოს ძირითადი სავაჭრო პარტნიორი ქვეყნები (2025 წლის იანვარ-თებერვალი)

Works cited

1. ეკონომიკური რეფორმების პროგრამა ERP 2025-2027 1 – საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, accessed April 15, 2025, https://mof.ge/images/File/2025_Biujeti/31-12-2024/ERP%202025-2027%20(GEO).pdf
2. საქართველოს საგარეო ვაჭრობა კვლავ იზრდება-სტატისტიკის მონაცემები, accessed April 15, 2025, https://ge.news-pravda.com/world/2025/04/15/28456.html
3. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური, accessed April 15, 2025, https://www.geostat.ge/
4. საგარეო ვაჭრობა – საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური, accessed April 15, 2025, https://www.geostat.ge/ka/modules/categories/35/sagareo-vachroba
5. სიახლეები – საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური, accessed April 15, 2025, https://www.geostat.ge/ka/news
6. UNCTAD Global Trade Update March 2025 | How to use it – Hinrich Foundation, accessed April 15, 2025, https://www.hinrichfoundation.com/research/how-to-use-it/unctad-global-trade-update-march-2025/
7. Global trade in 2025: Resilience under pressure | UN Trade and Development (UNCTAD), accessed April 15, 2025, https://unctad.org/news/global-trade-2025-resilience-under-pressure
8. World Economic Situation and Prospects: March 2025 Briefing, No. 188 – the United Nations, accessed April 15, 2025, https://www.un.org/development/desa/dpad/publication/world-economic-situation-and-prospects-march-2025-briefing-no-188/
9. Global Trade Update (March 2025): The role of tariffs in international trade, accessed April 15, 2025, https://unctad.org/publication/global-trade-update-march-2025
10. World Economic Outlook Update, January 2025: Global Growth: Divergent and Uncertain, accessed April 15, 2025, https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2025/01/17/world-economic-outlook-update-january-2025
11. World Economic Outlook Update, January 2025, Global Growth: Divergent and Uncertain – International Monetary Fund (IMF), accessed April 15, 2025, https://www.imf.org/-/media/Files/Publications/WEO/2025/update/january/english/text.ashx
12. Trade and Development Report 2024, accessed April 15, 2025, https://unctad.org/publication/trade-and-development-report-2024
13. Global Trade Update (December 2024) | UN Trade and Development (UNCTAD), accessed April 15, 2025, https://unctad.org/publication/global-trade-update-december-2024
14. Global trade growth could increase two-fold or more in 2024 – The World Economic Forum, accessed April 15, 2025, https://www.weforum.org/stories/2024/05/global-trade-to-double-2024-imf-wto/
15. Fact Sheet: President Donald J. Trump Declares National Emergency to Increase our Competitive Edge, Protect our Sovereignty, and Strengthen our National and Economic Security – The White House, accessed April 15, 2025, https://www.whitehouse.gov/fact-sheets/2025/04/fact-sheet-president-donald-j-trump-declares-national-emergency-to-increase-our-competitive-edge-protect-our-sovereignty-and-strengthen-our-national-and-economic-security/
16. Regulating Imports with a Reciprocal Tariff to Rectify Trade Practices that Contribute to Large and Persistent Annual United States Goods Trade Deficits – The White House, accessed April 15, 2025, https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/2025/04/regulating-imports-with-a-reciprocal-tariff-to-rectify-trade-practices-that-contribute-to-large-and-persistent-annual-united-states-goods-trade-deficits/
17. Overview of Foreign Trade 2025 | White & Case LLP, accessed April 15, 2025, https://www.whitecase.com/insight-alert/overview-foreign-trade-2025
18. Tariffs in the second Trump administration – Wikipedia, accessed April 15, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Tariffs_in_the_second_Trump_administration
19. Eight charts that reveal the economic impact of Trump’s tariffs – Al Jazeera, accessed April 15, 2025, https://www.aljazeera.com/economy/2025/4/9/eight-charts-that-reveal-the-economic-impact-of-trumps-tariffs
20. Immediate Impacts, Risks, and Uncertain Future of President Trump’s Unprecedented Worldwide Tariffs – Gibson Dunn, accessed April 15, 2025, https://www.gibsondunn.com/immediate-impacts-risks-and-uncertain-future-of-president-trumps-unprecedented-worldwide-tariffs/
21. What to know about the Trump tariffs upending global trade and markets – AP News, accessed April 15, 2025, https://apnews.com/article/trump-tariffs-economic-impact-trade-markets-3e38352ab5693852bfd9bc8dd2ac2d56
22. Trump 2.0 tariff tracker | Trade Compliance Resource Hub, accessed April 15, 2025, https://www.tradecomplianceresourcehub.com/2025/04/14/trump-2-0-tariff-tracker/
23. Trump’s tariffs threaten to end quarter-century era of cheap goods for U.S. consumers – AP News, accessed April 15, 2025, https://apnews.com/article/tariffs-inflation-economy-trump-c3d7a8fb870439c5c36bb61685800323
24. Trump Tariffs: The Economic Impact of the Trump Trade War – Tax Foundation, accessed April 15, 2025, https://taxfoundation.org/research/all/federal/trump-tariffs-trade-war/
25. US tariffs: What’s the impact on global trade and the economy? – J.P. Morgan, accessed April 15, 2025, https://www.jpmorgan.com/insights/global-research/current-events/us-tariffs
26. იანვარ-მარტში საგარეო სავაჭრო ბრუნვამ 5 619.1 მლნ აშშ დოლარი შეადგინა, რაც წინა წლის შესაბამისი პერიოდის მაჩვენებელზე 16.2%-ით მეტია | საინფორმაციო სააგენტო “ინტერპრესნიუსი”, accessed April 15, 2025, https://www.interpressnews.ge/ka/article/835631-sakstati-ianvar-martshi-sagareo-savachro-brunvam-5-6191-mln-ashsh-dolari-sheadgina-rac-cina-clis-shesabamisi-periodis-machvenebelze-162-it-metia/
27. იანვარ-მარტში საგარეო ვაჭრობა 16.2%-ით გაიზარდა – “საქსტატი” – BP.GE, accessed April 15, 2025, https://bp.ge/news/ekonomika/ianvar-martshi-sagareo-vachroba-162-it-gaizarda-saqstati
28. საქსტატი: იანვარ-მარტში საგარეო სავაჭრო ბრუნვა 16.2%-ით გაიზარდა – forbes.ge, accessed April 15, 2025, https://forbes.ge/saqstati-ianvar-martshi-sagareo-savatchro-brunva-16-2-ith-gaizarda/
29. ექსპორტი – საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური, accessed April 15, 2025, https://www.geostat.ge/ka/modules/categories/637/eksporti
30. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური, accessed April 15, 2025, https://geostat.ge/media/69211/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98-%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-%28%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A8%E1%83%94%29-.pdf
31. “საქართველოდან ექსპორტირებულია $371 მლნ-ის ღირებულების აგროსასურსათო პროდუქცია” – 2025 წლის 3 თვის სტატისტიკა – BP.GE, accessed April 15, 2025, https://bp.ge/news/soflis-meurneoba/saqartvelodan-eqsportirebulia-371-mln-is-ghirebulebis-agrosasursato-produqtsia-2025-tslis-3-tvis-statistika
32. 2025 წლის I კვარტალში საქართველოდან კარტოფილისა და კაკლოვანი ხილის ექსპორტი გაიზარდა – სამინისტრო – BMG, accessed April 15, 2025, https://bm.ge/news/2025-tslis-i-kvartalshi-saqartvelodan-kartofilisa-da-kaklovani-khilis-eqsporti-gaizarda-saministro
33. საით იხრება საქართველოს საგარეო სავაჭრო კავშირები?, accessed April 15, 2025, https://idfi.ge/ge/where-are-georgias-foreign-trade-relations-leaning-towards
34. 2025 წლის იანვარ-თებერვალში საქართველოში საგარეო ვაჭრობა 15.6%-ით გაიზარდა, accessed April 15, 2025, https://civil.ge/ka/archives/672342
35. საქსტატი – 2025 წლის იანვარ-თებერვალში ადგილობრივი ექსპორტი 1.3 პროცენტით შემცირდა – 1TV, accessed April 15, 2025, https://1tv.ge/news/saqstati-2025-wlis-ianvar-tebervalshi-adgilobrivi-eqsporti-1-3-procentit-shemcirda/
36. TOP-10 კომპანია, რომელსაც საქართველოდან საქონელი აშშ-ში ექსპორტზე გააქვს – BMG, accessed April 15, 2025, https://bm.ge/news/top-10-kompania-romelsats-saqartvelodan-saqoneli-ashsh-shi-eqsportze-gaaqvs
37. 2025 წლის მარტის თვის მაკროეკონომიკური გარემოს – პარლამენტის საბიუჯეტო ოფისი, accessed April 15, 2025, https://pbo.parliament.ge/media/k2/attachments/martis-makroekonomikuri-mimokhilva2025.pdf
38. თვის მიმოხილვა – საქართველოს ეროვნული ბანკი, accessed April 15, 2025, https://nbg.gov.ge/fm/%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98/%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90/2025/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-2025.pdf
39. საქონლით საგარეო ვაჭრობა საქართველოში 2025 წლის იანვარი – YouTube, accessed April 15, 2025, https://www.youtube.com/watch?v=kjvLI1sAh4o
40. საქონლით საგარეო ვაჭრობა საქართველოში 2025 წლის იანვარი. – YouTube, accessed April 15, 2025, https://www.youtube.com/watch?v=elFOfaQ-iFM
41. საქართველოს საგარეო ვაჭრობა – 2025 წლის იანვარი-თებერვალი, accessed April 15, 2025, https://www.geostat.ge/ka/single-news/3402/sakartvelos-sagareo-vachroba-2025-tslis-ianvari-tebervali
42. 2025 წლის იანვარში საქართველოში საგარეო ვაჭრობა 39.2%-ით გაიზარდა – Civil Georgia, accessed April 15, 2025, https://civil.ge/ka/archives/662756
43. საგარეო ვაჭრობის მონაცემები: 2025 წლის იანვარში საქართველოში ნახატების იმპორტი გაიზარდა – JAMnews, accessed April 15, 2025, https://jam-news.net/ge/saqartveloshi-nakhatebis-importi-gaizarda/
44. საქართველოს საგარეო ვაჭრობა – ექსპრეს რელიზი, accessed April 15, 2025, https://www.geostat.ge/ka/single-news/3399
45. საგარეო ვაჭრობის მაჩვენებელი – 1TV, accessed April 15, 2025, https://1tv.ge/video/sagareo-vachrobis-machvenebeli-8/
46. საქართველოს საგარეო ვაჭრობის თემატური მიმოხილვა – სტრუქტურული ანალიზი და ტენდენციები – პარლამენტის საბიუჯეტო ოფისი, accessed April 15, 2025, https://pbo.parliament.ge/media/k2/attachments/tematuri_mimoxilva.pdf
47. 2022-2026 წლებისთვის საქართველოს გარემოს დაცვის მოქმედებათა მეოთხე ეროვნული პროგრამის 2023 წლის მონიტორინგის ანგარიში, accessed April 15, 2025, https://mepa.gov.ge/ge/Files/Download/53998
48. 2025-2028 BDD 2025 3.docx – საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, accessed April 15, 2025, https://www.mof.ge/images/File/2024/Biujeti_mimartulebebi/04-12-2024/12.2025-2028%20BDD%202025%203.docx
49. საქართველოს საგარეო ვაჭრობა – 2025 წლის იანვარი-თებერვალი, accessed April 15, 2025, https://www.geostat.ge/ka/single-news/3402
50. საქართველოს საგარეო ვაჭრობა – 2024 წლის იანვარი-ივნისი, accessed April 15, 2025, https://www.geostat.ge/ka/single-news/3205/sakartvelos-sagareo-vachroba-2024-tslis-ianvari-ivnisi
51. საქსტატი – Civil Georgia, accessed April 15, 2025, https://civil.ge/ka/archives/tag/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98
52. 2024 წლის იანვარ-ნოემბერში საქართველოში საგარეო ვაჭრობა 6.6%-ით გაიზარდა, accessed April 15, 2025, https://civil.ge/ka/archives/644895
53. საგარეო ვაჭრობა – საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო, accessed April 15, 2025, https://www.economy.ge/?page=ecoreview&s=20
54. საქართველოს საგარეო ვაჭრობა 2025 წლის იანვარი – წინასწარი მონაცემები, accessed April 15, 2025, https://radiomaestro.ge/2025/02/20/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A1-%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%9D-%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%AD%E1%83%A0/
55. საით იხრება საქართველოს საგარეო სავაჭრო კავშირები?, accessed April 15, 2025, https://idfi.ge/ge/where-are-georgias-foreign-trade-relations-leaning-towards?fbclid=IwY2xjawJTOHdleHRuA2FlbQIxMAABHf4tjvO1i4ETITmiC7Qa1vu256aAe6-kv013B5rc_ztUmv-kDunzol8fmg_aem_FtaqZRul4tryD9Q9NeM0aw
56. იმპორტი – საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური, accessed April 15, 2025, https://www.geostat.ge/ka/modules/categories/638/importi
57. TOP 10 პროდუქტი, რომელიც იანვარ-თებერვალში ექსპორტზე გავიდა, accessed April 15, 2025, https://www.businessinsider.ge/product/1612
58. 2024 წლის იანვარ-ოქტომბერში საქართველოში საგარეო ვაჭრობა 5.5%-ით გაიზარდა, accessed April 15, 2025, https://civil.ge/ka/archives/636602
59. თებერვალში ექსპორტი 7%-ით შემცირდა – BM.GE, accessed April 15, 2025, https://bm.ge/news/tebervalshi-eqsporti-7-it-shemtsirda
60. ექსპორტ-იმპორტის ინფორმაცია – საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, accessed April 15, 2025, https://www.mof.ge/export_importis_informacia
61. 2025 წლის იანვარში საქართველოში ნახატების იმპორტი გაიზარდა – საგარეო ვაჭრობის მონაცემები – ტაბულა, accessed April 15, 2025, https://tabula.ge/en/news/730488-2025-clis-ianvarshi-sakartveloshi-nakhatebis
62. 2024 წლის იანვარ-ნოემბერში საქართველოში საგარეო ვაჭრობა 6.6%-ით გაიზარდა, accessed April 15, 2025, https://civil.ge/ka/archives/646367
63. 2025 წლის იანვარში ექსპორტის მნიშვნელოვანი ზრდა დაფიქსირდა და 403.8 მლნ. აშშ. დოლარი შეადგინა – საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო, accessed April 15, 2025, https://www.economy.ge/?page=news&nw=2660
64. საქართველოს ეკონომიკური მდგომარეობის მიმოხილვა 2024 წლის ივნისის მდგომარეობით – JUST ADVISORS, accessed April 15, 2025, https://ge.justadvisors.ge/tpost/252llnpvz1-2024
65. საქართველოს ეკონომიკა წელს 6%-ით გაიზრდება, 2026-ში – 5%-ით — აზიის განვითარების ბანკი – Commersant.ge, accessed April 15, 2025, https://commersant.ge/news/economic/saqartvelos-ekonomika-tsels-6-it-gaizrdeba-2026-shi-5-it-aziis-ganvitarebis-banki
66. ბაზრის ყოველკვირეული მიმოხილვა – Galt & Taggart, accessed April 15, 2025, https://galtandtaggart.com/ka-ge/report/weekly-market-watch-65/
67. 2022-2025 წლების მაკროეკონომიკური პროგნოზები – პარლამენტის საბიუჯეტო ოფისი, accessed April 15, 2025, https://pbo.parliament.ge/ge/mcp22/item/724-2021-2025.html
68. Trump tariff plans bring concern about prices, financial impact, but GOP base sees jobs long-term — CBS News poll, accessed April 15, 2025, https://www.cbsnews.com/news/poll-trump-tariffs-13-04-2025/
69. Trump updates: El Salvador’s Bukele says will not return Abrego Garcia – Al Jazeera, accessed April 15, 2025, https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/4/14/trump-tariffs-live-us-hints-at-electronics-levies-china-says-no-winner
70. Global reactions threaten the sustainability of Trump tariffs – East Asia Forum, accessed April 15, 2025, https://eastasiaforum.org/2025/04/12/global-reactions-threaten-the-sustainability-of-trump-tariffs/
71. The Economic Effects of President Trump’s Tariffs – Penn Wharton Budget Model, accessed April 15, 2025, https://budgetmodel.wharton.upenn.edu/issues/2025/4/10/economic-effects-of-president-trumps-tariffs
72. World Trade Can Still Drive Prosperity – International Monetary Fund (IMF), accessed April 15, 2025, https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2023/06/world-trade-can-still-drive-prosperity-georgieva-okonjo-iweala