რატომ ძვირდება სარესტორნო ფასები უფრო სწრაფად, ვიდრე სხვა მომსახურება?

საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, ბოლო ხუთ წელში სამომხმარებლო ფასების საერთო დონე 31%-ით გაიზარდა, მაგრამ რესტორნებში სადილის ფასმა 53%-ით მოიმატა. ეს ნიშნავს, რომ რესტორნების ფასები ინფლაციის ზოგად ტენდენციას აღემატება და ბევრად უფრო სწრაფად იზრდება, ვიდრე საშუალოდ სხვა პროდუქტები და მომსახურება. ეს ტენდენცია მხოლოდ საქართველოში არ შეიმჩნევა – ბოლო წლებში აშშ-სა და ევროპაში რესტორნების ფასები საშუალოზე სწრაფად იზრდებოდა. მაგალითად, აშშ-ში 2019-2024 წლებში კვების ობიექტების ფასებმა 40%-ზე მეტად მოიმატა, რაც ინფლაციის მაჩვენებელს აჭარბებს.
ერთი მთავარი ფაქტორი მოთხოვნის ზრდაა. ბოლო წლებში საქართველოს დიდ ქალაქებში ტურისტების რაოდენობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა, რაც რესტორნებისთვის დამატებითი შემოსავლის წყარო გახდა. ტურისტები უფრო ნაკლებად მგრძნობიარე არიან ფასების ცვლილებების მიმართ, რაც რესტორნებს საშუალებას აძლევს, გაითვალისწინონ არა მხოლოდ ადგილობრივი მომხმარებლის მსყიდველობითი უნარი, არამედ უცხოელთა გადახდისუნარიანობაც. ეს მოთხოვნაზე დამოკიდებული ფასის ზრდა (demand-push inflation) განსაკუთრებით შესამჩნევია ტურისტულ ზონებში, სადაც საშუალო და მაღალი კლასის რესტორნები ფასებს უფრო სწრაფად ზრდიან. მსგავსი სურათია ესპანეთში, ბარსელონასა და მადრიდში, სადაც ტურისტული ბუმის შედეგად, ბოლო 5 წლის განმავლობაში რესტორნების ფასები 45%-ით გაიზარდა, რაც ადგილობრივ მოსახლეობას უფრო ძვირი ჯდება.

მეორე მნიშვნელოვანი ფაქტორი რესტორნების ხარჯების მკვეთრი ზრდაა. ბოლო წლებში კომერციული ფართების ქირის ფასი საგრძნობლად გაიზარდა, განსაკუთრებით თბილისის, ბათუმისა და სხვა დიდი ქალაქების ცენტრალურ უბნებში. ეს ზრდა უძრავი ქონების ბაზარზე მოთხოვნის ზრდას და ბიზნესებისთვის ხელმისაწვდომი ფართების სიმცირეს უკავშირდება. იგივე პრობლემა დგას დიდ ბრიტანეთშიც, სადაც ლონდონში რესტორნების ქირა ბოლო 5 წელში 30%-ზე მეტად გაძვირდა, რაც კვების ობიექტებისთვის მნიშვნელოვან გამოწვევად იქცა.
კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ასპექტი შრომის ბაზრის ცვლილებებია. მომსახურების სექტორში ხელფასები საგრძნობლად გაიზარდა, განსაკუთრებით შეფ-მზარეულებისა და მიმტანებისთვის. კვალიფიციური პერსონალის მოზიდვა და შენარჩუნება უფრო რთული გახდა, რაც მენეჯერებს აიძულებს, ხელფასები გაზარდონ და შესაბამისად, ფასებიც მომხმარებლებზე გადაიტანონ. იგივე ტენდენცია შეიმჩნევა გერმანიაში, სადაც პანდემიის შემდეგ კაფეებსა და რესტორნებში მუშახელის დეფიციტი გაიზარდა, რის გამოც ხელფასების ზრდამ საშუალოდ 20%-ს მიაღწია, რაც რესტორნის მენიუს ფასებზეც აისახა.

რესტორნების გაძვირების მიზეზებს შორისაა საკვების ფასების ზრდაც. ბოლო წლებში იმპორტირებული პროდუქტებისა და ალკოჰოლური სასმელების ფასი მნიშვნელოვნად გაიზარდა, რაც საერთაშორისო ბაზრებზე ფასების ცვლილებებს და ლარის კურსის რყევას უკავშირდება. მაღალი კლასის რესტორნები, რომლებიც მაღალი ხარისხის ინგრედიენტებზე არიან დამოკიდებული, განსაკუთრებით დაზარალდნენ, რადგან იმპორტირებული საქონლის ფასი გაცილებით სწრაფად გაიზარდა, ვიდრე ადგილობრივი პროდუქტებისა.
შედეგად, რესტორნებში ფასების ზრდა არ არის მხოლოდ ერთ ფაქტორზე დამოკიდებული – ეს არის კომბინაცია მოთხოვნის ზრდის, საოპერაციო ხარჯების მატების, შრომის ბაზრის ცვლილებებისა და საკვების გაძვირების. ამ ეტაპზე, ფასების სწრაფი ზრდა ნიშნავს, რომ რესტორნებში ვახშმობა უფრო ძვირი ხდება საშუალო მომხმარებლისთვის. თუ ეს ტენდენციები გაგრძელდა, ადგილობრივი ბაზარი შესაძლოა უფრო სეგმენტირებული გახდეს, სადაც მაღალი კლასის რესტორნები ტურისტებსა და მაღალი შემოსავლის მქონე მომხმარებლებზე იქნებიან ორიენტირებულნი, ხოლო საშუალო მომხმარებელი უფრო იაფი ალტერნატივების ძიებაში გადავა – იქნება ეს სწრაფი კვების ობიექტები თუ შინ მომზადებული საკვები.